Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού

Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του Μαστού (25 Οκτωβρίου), αποβάλλουμε το άγχος που μας καταλαμβάνει μόνο στο άκουσμα της ημέρας, σοβαρεύουμε το πρόσωπό μας, ανοίγουμε τα μάτια και ενημερωνόμαστε. Το άρθρο αυτό το αφιερώνουμε σε όλες εμάς τις γυναίκες, μιας και κατά 99% ο καρκίνος του μαστού είναι γυναικεία υπόθεση. Γυναίκες που θα κληθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους να αντιμετωπίσουν την πρόκληση αυτή είτε ως πάροχοι ελπίδας δίνοντας δύναμη και στηρίζοντας πρακτικά και συναισθηματικά κάποιο αγαπημένο πρόσωπο του περιβάλλοντος τους είτε ως ασθενείς. Ακούγεται και είναι σκληρό, τα στατιστικά όμως είναι εδώ όχι για να μας φοβίσουν, αλλά για να μας ενημερώσουν. Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι μια μάχη χαμένη και απόδειξη είναι οι ιστορίες τόσων και τόσων γυναικών που βγήκαν νικήτριες, νικήτριες πρώτα του φόβου και ύστερα της ασθένειας, και συνεχίζουν να έχουν φυσιολογική ζωή μετά από αυτήν την εμπειρία.

Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί το συχνότερο κακόηθες νεόπλασμα των γυναικών στον δυτικόπολιτισμό και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Υπολογίζεται, ότι 1 στις 8 γυναίκες θα διαγνωστεί με καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. Στην Ελλάδα η συχνότητά του έχει αυξηθεί επίσης σημαντικά και υπολογίζεται σε 4.500 νέες περιπτώσεις ετησίως.

Η γνώση είναι το πρώτο βήμα. Είναι σημαντικό να αυξηθεί το ποσοστό έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού. Ιδανικά, κάθε γυναίκα, σε οποιαδήποτε γωνιά της Ελλάδας κι αν βρίσκεται θα πρέπει να γνωρίζει για τον καρκίνο μαστού, τις ενδείξεις και τα συμπτώματά του και βεβαίως για τις μεθόδους έγκαιρης διάγνωσής του. Είναι επιτακτικό κάθε γυναίκα να σταματήσει να φοβάται και να ενσωματώσει στην καθημερινότητά τον τακτικό προληπτικό έλεγχο που μπορεί να της σώσει τη ζωή.

Τι είναι ο καρκίνος του μαστού ;

Ο μαστός αποτελείται από τα λόβια (αδένες που παράγουν το γάλα) και τους πόρους (μικρούς σωλήνες που αρχίζουν από τα λόβια και εκβάλλουν στη θηλή του μαστού). Όταν ένα ή περισσότερα κύτταρα από τους πόρους ή τα λόβια του μαστού γίνουν παθολογικά (μετάλλαξη) αρχίζει ένας γρήγορος και ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός. Αρχικά παραμένουν μέσα στους πόρους (μη διηθητικό πορογενές καρκίνωμα), ενώ στη συνέχεια μπορούν να διασπάσουν το τοίχωμα του πόρου και να σχηματίσουν έναν όγκο (διηθητικός καρκίνος) έχοντας πλέον τη δυνατότητα να μεταναστεύσουν σε άλλα μέρη του σώματος όπως τα οστά, οι πνεύμονες, το ήπαρ ή αλλού και να αναπτυχθούν τοπικά (μεταστάσεις).

Στα αρχικά στάδια, ο καρκίνος του μαστού δεν παρουσιάζει σημάδια ή συμπτώματα και τονίζεται ότι δεν προκαλεί πόνο. Αργότερα μπορεί να εμφανιστεί ένα ψηλαφητό μόρφωμα στον μαστό ή διόγκωση των μασχαλιαίων λεμφαδένων. Ακόμα, μπορεί να εμφανιστεί αλλαγή στο χρώμα του δέρματος ή καθήλωση του δέρματος ή της θηλής του μαστού (εισολκή θηλής). Τέλος, μπορεί να εμφανιστεί υγρό από τη θηλή του μαστού (έκκριμα), που δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι η γυναίκα έχει καρκίνο του μαστού, αφού και άλλες μη κακοήθεις καταστάσεις προκαλούν το ίδιο εύρημα. Αν η γυναίκα δεν δώσει σημασία στα παραπάνω αναφερθέντα συμπτώματα τότε μπορεί να εμφανίσει σημάδια προχωρημένης νόσου, όπως θερμό και ερυθρό μαστό (φλεγμονώδης καρκίνος), πόνους στα οστά, μεγάλη διόγκωση (block) λεμφαδένων στη μασχάλη κ.α. Τονίζεται ιδιαίτερα η μεγάλη αξία της προληπτικής τακτικής εξέτασης των μαστών με μαστογραφία σε γυναίκες μετά τη κλιμακτήριο που δεν παρουσιάζουν σημάδια ή συμπτώματα της νόσου.

Παράγοντες Κινδύνου του Καρκίνου του Μαστού

Η βασική αιτία δημιουργίας του καρκίνου παραμένει άγνωστη και η πρωτογενής πρόληψη (αποτροπή της ανάπτυξης καρκίνου του μαστού) είναι δύσκολο να επιτευχθεί. Μία γυναίκα όμως έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει καρκίνο ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου που συγκεντρώνει και τέτοιοι είναι:

–το οικογενειακό ιστορικό

Ιδιαίτερο παράγοντα κινδύνου αποτελεί το τεκμηριωμένο κληρονομικό ιστορικό καρκίνου μαστού. Όταν μια γυναίκα έχει μια συγγενή πρώτου βαθμού (μητέρα, αδελφή ή κόρη) με καρκίνο του μαστού, σχεδόν διπλασιάζεται ο σχετικός κίνδυνος να αναπτύξει καρκίνο του μαστού και η ίδια. Στις περιπτώσεις αυτές (5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού) η ανάπτυξη καρκίνου οφείλεται σε γενετική μετάλλαξη (μετάλλαξη στα γονίδια BRCA1 ή BRCA2) ή είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης άλλων γονιδίων. Τον κληρονομούμενο καρκίνο του μαστού τον υποπτευόμαστε όταν στο ιστορικό της γυναίκας υπάρχουν συγγενείς που εκδήλωσαν καρκίνο μαστού σε μικρή ηλικία, καρκίνο και στους δύο μαστούς ή υπάρχει συγχρόνως και ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών

–η ηλικία

Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία. Οι περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζονται μετά από την ηλικία των 50 ετών, ενώ είναι σπάνιος σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών (5% των περιπτώσεων), με εξαίρεση τις γυναίκες που έχουν κληρονομική προδιάθεση.

–η ατεκνία, η διάρκεια των ετών της περιόδου, η πρώτη κύηση σε ηλικία άνω των 35 ετών, η μακροχρόνια χρήση ορμονικής υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση

Οτιδήποτε επηρεάζει μακροχρόνια έκθεση του μαστού στα οιστρογόνα επηρεάζει και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου. Για το λόγο αυτό, εάν η περίοδος αρχίσει πολύ νωρίς, κάτω των 10 ετών, (πρώιμη εμμηναρχή) και η εμμηνόπαυση έρθει καθυστερημένα άνω των 55 ετών, εάν μια γυναίκα δεν έχει παιδιά ή γέννησε το πρώτο της παιδί σε ηλικία άνω των 35 ετών, η γυναίκα αυτή εμφανίζει αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με την παρατεταμένη χρήση ορμονικής υποκατάστασης μετά την εμμηνόπαυση.

–η έλλειψη σωματικής άσκησης, η παχυσαρκία

Η τακτική, έντονη άσκηση κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού μιας γυναίκας, κυρίως διότι μπορεί να καθυστερήσει την έναρξη της έμμηνου ρύσεως, να επιμηκύνει τον χρόνο μεταξύ των περιόδων ή να ελαττώσει τον αριθμό των εμμηνορυσιακών κύκλων, μειώνοντας έτσι την έκθεση της γυναίκας στα οιστρογόνα. Η παχυσαρκία αυξάνει και τα ποσοστά μεταστατικών καρκίνων που είναι και πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμοι. Ο λιπώδης ιστός παράγει μια μικρή ποσότητα οιστρογόνων που σχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Επομένως, όσο μεγαλύτερο το ποσοστό λιπώδους ιστού στο σώμα, μετά την εμμηνόπαυση, τόσο πιο αυξημένα τα επίπεδα οιστρογόνων και τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα ανάπτυξης του νοσήματος. Συστήνεται η μέτρια φυσική δραστηριότητα (π.χ. έντονο περπάτημα, ποδηλασία, κηπουρική) για 45-60 λεπτά, τουλάχιστον 5 φορές την εβδομάδα, για να μειωθεί ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού

–υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ

Τα οινοπνευματώδη ποτά αυξάνουν τη συγκέντρωση των οιστρογόνων στο αίμα (μέτρια συσχέτιση με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνο του μαστού). Γυναίκες που πίνουν 2-5 ποτά την ημέρα διατρέχουν 1 ½ φορά παραπάνω κίνδυνο εμφάνισης της νόσου σε σύγκριση με αυτές που δεν πίνουν αλκοολούχα ποτά.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι αρκετές γυναίκες που έχουν όλους τους παράγοντες κινδύνου δεν θα εκδηλώσουν τη νόσο, ενώ άλλες, χωρίς γνωστό παράγοντα κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού, θα εμφανίσουν τελικά τη νόσο. Η αποφυγή όμως της προσθήκης παραγόντων κινδύνου που μπορούν να τροποποιηθούν (όπως η υιοθέτηση υγιεινής διατροφής, σωματικής άσκησης, διατήρηση ιδανικού βάρους, τεκνοποίηση σε νεαρή ηλικία, αποφυγή λήψης οιστρογόνων) είναι ένα θετικό βήμα πρωτογενούς πρόληψης. Επιπλέον, το να γνωρίζει μία γυναίκα ότι έχει μερικούς παράγοντες κινδύνου μπορεί να τη βοηθήσει να είναι περισσότερο προσεκτική σχετικά με την πραγματοποίηση τακτικών, προληπτικών ελέγχων ώστε, εάν αναπτύξει καρκίνο, να διαγνωσθεί έγκαιρα, σε πρώιμο στάδιο (δευτερογενής πρόληψη).

Η επιτυχία της θεραπείας του καρκίνου του μαστού έγκειται στην ανίχνευση και θεραπεία του καρκίνου του μαστού σε πρώιμο στάδιο. Οι πρακτικές που θα συμβάλουν στην έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνουν την αυτοεξέταση, τη μαστογραφία, τον υπέρηχο μαστού, την κλινική εξέταση του μαστού και σε ορισμένες περιπτώσεις τη μαγνητική μαστού. Επίσης υπάρχουν σήμερα ειδικά γενετικά τεστ που συμβάλλουν στην έγκαιρη ανίχνευση της γενετικής προδιάθεσης του καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών, στα πλαίσια πρόληψης και εξατομικευμένης θεραπείας αυτής της νόσου.

Πηγές :

http://www.almazois.gr/gr/main.php Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με καρκίνο του μαστού

http://www.oekk.gr/ Όμιλος Εθελοντών κατά του καρκίνου