Δυσανεξία στη Λακτόζη: Ποια είναι τα βασικά συμπτώματα;

Έχετε παρατηρήσει ποτέ να αισθάνεστε πρήξιμο ή πόνο στη κοιλιά ή και άλλα εντερικά συμπτώματα αφού πιείτε ένα ποτήρι γάλα ή φάτε λίγο παγωτό; Εάν ναι, ενδέχεται να έχετε δυσανεξία στη λακτόζη. Τι είναι, όμως η λακτόζη, πως θα καταλάβετε ότι εμφανίζετε δυσανεξία σε αυτή και πως μπορείτε να την “αντιμετωπίσετε”;

Τι είναι η λακτόζη;

Η λακτόζη είναι ένα σάκχαρο το οποίο φυσιολογικά διασπάται από το ένζυμο λακτάση σε γλυκόζη και γαλακτόζη, τα οποία στη συνέχεια απορροφώνται στη κυκλοφορία του αίματος.

Κάποια άτομα έχουν ανεπάρκεια ή μειωμένη δραστικότητα της λακτάσης, δηλαδή το λεπτό τους έντερο παράγει μικρές ποσότητες λακτάσης, με αποτέλεσμα η λακτόζη να μην μπορεί να διασπαστεί και να απορροφηθεί και τελικά να μεταφέρεται στο παχύ έντερο. Εκεί ζυμώνεται από βακτήρια και οδηγεί στη παραγωγή αερίων, τα οποία ευθύνονται για τα κοιλιακά συμπτώματα, σε αύξηση της ωσμωτικής πίεσης και άρα της ροής νερού προς το έντερο με αποτέλεσμα να εμφανίζονται πεπτικά συμπτώματα, π.χ. διάρροια. Τα άτομα που δεν διασπούν και δεν απορροφούν τη λακτόζη και εμφανίζουν συμπτώματα από το γαστρεντερικό, έχουν δυσανεξία στη λακτόζη.

Η ποσότητα λακτόζης που μπορεί να ανεχθεί, δηλαδή να καταναλώσει χωρίς συμπτώματα, ο κάθε άνθρωπος με δυσανεξία στη λακτόζη διαφέρει.

Τι συμπτώματα εμφανίζονται, εαν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη;

Τα συμπτώματα που θα εμφανίσει κάποιος με δυσανεξία στη λακτόζη, όταν καταναλώσει γάλα ή προϊόντα με λακτόζη.

• Κοιλιακός πόνος
• Κράμπες στο στομάχι
• Διάρροια
• Αέρια
• Ναυτία
• Φούσκωμα και πρήξιμο

Τα συμπτώματα αυτά συνήθως εμφανίζονται 30 λεπτά μέχρι και μερικές ώρες από την κατανάλωση της λακτόζης.

Δυσανεξία στη λακτόζη σε παιδιά

Η δυσανεξία στη λακτόζη μπορεί να είναι κληρονομούμενη (πρωτοπαθής) ή επιπλοκή εντερικών νοσημάτων (δευτεροπαθής).

Πρωτοπαθής δυσανεξία στη λακτόζη

Η πρωτοπαθής δυσανεξία στη λακτόζη οφείλεται σε ανεπάρκεια λακτάσης η οποία συνοδεύει το άτομο από τη γέννηση και τα συμπτώματα της εμφανίζονται συνήθως στα 5-6 έτη της ζωής του παιδιού. Σε αυτή τη περίπτωση στην εμφάνιση της δυσανεξίας παίζουν ρόλο τόσο γονιδιακοί παράγοντες όσο και το στάδιο της κύησης στο οποίο γεννήθηκε. Επειδή η παραγωγή της λακτάσης γίνεται στο τέλος της εμβρυϊκής ζωής, τα πρόωρα μωρά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν δυσανεξία στη λακτόζη.

Υπάρχει και μία άλλη μορφή κληρονομούμενης πρωτοπαθούς δυσανεξίας η οποία είναι πολύ σπάνια και δεν εμφανίζεται μετά από μερικά χρόνια, όπως στην προηγούμενη περίπτωση, αλλά εκδηλώνεται άμεσα μετά την χορήγηση του πρώτου γάλακτος στο μωρό. Αυτή εκδηλώνεται αμέσως, με πολλαπλές υδαρείς κενώσεις, φούσκωμα και άλλα γαστρεντερικά συμπτώματα. Εάν δεν εντοπιστεί και αντιμετωπιστεί αμέσως, ενδέχεται να αποβεί αρκετά επικίνδυνη. Σε αυτή τη περίπτωση το μωρό δεν μπορεί να δεχτεί ούτε τον θηλασμό.

Δευτεροπαθής δυσανεξία στη λακτόζη

Από την άλλη, η δευτεροπαθής δυσανεξία στη λακτόζη είναι επιπλοκή εντερικών προβλημάτων και εμφανίζεται αργότερα κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Παραδείγματα τέτοιων εντερικών διαταραχών είναι η νόσος του Crohn ή η διαταραχή του μικροβιώματος του εντέρου με αποτέλεσμα την δυσαπορρόφηση της λακτόζης.

Δυσανεξία στη λακτόζη & διατροφή

Εάν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη, το πρώτο πράγμα που πρέπει να αλλάξετε στη διατροφή σας είναι η αποχή από την κατανάλωση γαλακτοκομικών πλούσιων σε λακτόζη και κυρίως το γάλα. Αντ’ αυτού, μπορείτε να αναζητήσετε εναλλακτικές, όπως είναι το γάλα καρύδας, σόγιας και αμυγδάλου ή/και το γάλα χωρίς λακτόζη που κυκλοφορεί στο εμπόριο. Επίσης από τα γαλακτοκομικά, αυτά που περιέχουν τη μικρότερη ποσότητα λακτόζης, λόγω της ζύμωσης που έχουν υποστεί, είναι το γιαούρτι και το τυρί. Από τα τυριά προτιμήστε αυτά που έχουν υποστεί μεγάλη ωρίμανση. Ακόμα υπάρχει εναλλακτική λύση και για το βούτυρο. Μπορείτε να το αντικαταστήσετε από φυτική μαργαρίνη που έχει πολύ μικρές ποσότητες λακτόζης ή ακόμα και από φυτική μαργαρίνη χωρίς λακτόζη. Τέλος, τα γαλακτοκομικά προϊόντα που καταναλώνετε καλό θα ήταν να τα συνδυάζετε με το γεύμα, καθώς έτσι προκαλούν λιγότερα συμπτώματα.

Πέρα από τα δυσάρεστα συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα, τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, λόγω της αποχής από κάποια τρόφιμα, μπορεί να έχουν έλλειψη βιταμινών και θρεπτικών συστατικών.

Για παράδειγμα, λόγω της αποχής από τα γαλακτοκομικά τα οποία αποτελούν σημαντική πηγή πρόσληψης ασβεστίου, συχνά εμφανίζουν έλλειψη ασβεστίου. Γι’ αυτό τα άτομα αυτά πρέπει να φροντίσουν να προσλαμβάνουν τροφές πλούσιες σε ασβέστιο. Η ημερήσια προτεινόμενη ποσότητα ασβεστίου είναι τα 1000 mg ή αλλιώς το 1 γραμμάριο.

Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, εκτός των γαλακτοκομικών, είναι :

• Τα λευκά φασόλια
• Ο σολομός
• Η σαρδέλα
• Τα αποξηραμένα σύκα
• Τα αμύγδαλα

Μπορείτε να τα συνδυάσετε με τρόφιμα με βιταμίνη D, π.χ. τα αυγά και το συκώτι, αφού ή βιταμίνη D βοηθάει την απορρόφηση του ασβεστίου. Επίσης, αν δεν μπορείτε να καλύψετε τις ανάγκες του οργανισμού σε ασβέστιο και βιταμίνη D μόνο με τη διατροφή, υπάρχει και η επιλογή των συμπληρωμάτων διατροφής τα οποία δρουν συμπληρωματικά στη δίαιτα. Εάν όμως, ήδη λαμβάνεται αρκετό ασβέστιο από τη διατροφή σας αποφύγετε τα συμπληρώματα διατροφής ασβεστίου καθώς όχι μόνο δεν θα έχει κάποιο επιπλέον όφελος στην υγεία σας, αλλά έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική κατανάλωση ασβεστίου (2g) μπορεί να προκαλέσει πέτρες στα νεφρά.

Προσθέστε τα προβιοτικά στη διατροφή σας. Τόσο το γιαούρτι όπως αναφέραμε και πιο πάνω, όσο και το ξινόγαλα και το κεφίρ είναι πιο ασφαλή καθώς τα βακτήρια της ζύμωσης διασπούν τη λακτόζη. Έτσι λαμβάνετε και το ασβέστιο που χρειάζεστε χωρίς τις ανεπιθύμητες δράσεις της λακτόζης στον οργανισμό. Επίσης, τα προβιοτικά φροντίζουν ταυτόχρονα και τη καλή υγεία του εντέρου και ανακουφίζουν από το αίσθημα δυσπεψίας, φουσκώματος και από εντερικά προβλήματα, π.χ. διάρροια. Για πιο άμεσα αποτελέσματα μπορείτε να δοκιμάσετε τα συμπληρώματα προβιοτικών, τα οποία έχουν την ικανότητα να εγκαθίστανται κατευθείαν στον γαστρεντερικό σωλήνα και να ασκούν την ευεργετική δράση τους, σε σχέση με τα προβιοτικά που λαμβάνουμε με τη διατροφή.

Μαζί με τα παραπάνω, μπορείτε να αναζητήσετε σκευάσματα λακτάσης που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Αυτά “αναπληρώνουν” την έλλειψη λακτάσης και βοηθούν να διασπαστεί η λακτόζη, βοηθώντας μας έτσι να καταναλώσουμε μικρές ποσότητες γαλακτοκομικών χωρίς να εμφανίσουμε τα δυσάρεστα αποτελέσματα που προκαλούν αυτά.

Επιμέλεια Άρθρου: Κέλλυ Πηγαδιώτη, Φαρμακοποιός @ Pharm24