Δυσμηνόρροια: Τι είναι, αιτίες & διατροφή

Η δυσμηνόρροια είναι ουσιαστικά ο πόνος που νιώθει μία γυναίκα κατά την έμμηνο ρύση. Διακρίνεται στην πρωτοπαθή και τη δευτερογενή δυσμηνόρροια.

Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια ονομάζεται ο πόνος κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, χωρίς να υπάρχει παθολογικός λόγος που τον προκαλεί. Πρόκειται για μία κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από συνεχόμενο πόνο με κράμπες χαμηλά στην κοιλιά κι επηρεάζει το 50% έως το 90% των γυναικών.

Η δευτερογενής δυσμηνόρροια από την άλλη, έχει αντίστοιχα συμπτώματα πόνου κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως αλλά οφείλεται σε παθολογικά αίτια, όπως είναι η ενδομητρίωση, τα ινομυώματα κά.

Δυσμηνόρροια και τα συνήθη συμπτώματα

Τα συμπτώματα ξεκινούν συνήθως 6 με 24 μήνες από την εμμηναρχή, δηλαδή από την πρώτη έμμηνο ρύση του έφηβου κοριτσιού. Ο πόνος είναι το βασικότερο σύμπτωμα, ο οποίος περιγράφεται πολλές φορές ως κράμπες κι εντοπίζεται χαμηλά στην κοιλιά.

Πολύ συχνά ο συγκεκριμένος πόνος μοιάζει σαν να αντανακλά, χαμηλά στη μέση. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να συνυπάρχουν είναι η ναυτία, ο εμετός, η διάρροια, ο πονοκέφαλος, οι μυϊκές κράμπες και η κακή ποιότητα ύπνου. Τα συμπτώματα ξεκινούν λίγο πριν ή λίγο μετά την έναρξη της περιόδου, γίνονται πιο έντονα όταν η ροή φτάνει στο peak της κι υποχωρούν σταδιακά τη 2η και την 3η ημέρα της περιόδου.

Στην πρωτοπαθή δυσμηνόρροια, η ένταση και η συχνότητα των συμπτωμάτων παραμένει σταθερή, ούτε βελτιώνεται ούτε χειροτερεύει, από κύκλο σε κύκλο. Αντίστοιχα, τα συμπτώματα που επιδεινώνονται από κύκλο σε κύκλο, ίσως υποδεικνύουν παθολογικό αίτιο όπως είναι για παράδειγμα η ενδομητρίωση.

Ποιες είναι οι συνέπειες της δυσμηνόρροιας στην καθημερινότητα;

Σε μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε γυναίκες άνω των 18 ετών με δυσμηνόρροια, παρατηρήθηκε ότι πάνω από το 50% των γυναικών δήλωσε ότι περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητές του λόγω των συμπτωμάτων του. Το 17% των γυναικών δήλωσε πως έχει απουσιάσει από την εργασία του λόγω των συμπτωμάτων της δυσμηνόρροιας. Αντιστοίχως, σε μελέτη σε έφηβες, παρατηρήθηκε ότι περίπου 1 στα 8 κορίτσια απουσιάζει από το σχολείο λόγω της δυσμηνόρροιας.

Τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας μπορεί να υποβαθμίσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των γυναικών, να μειώσουν την παραγωγικότητά τους αλλά και να επηρεάσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Παρ’ όλα αυτά, η δυσμηνόρροια πολύ συχνά υποδιαγιγνώσκεται καθώς οι γυναίκες που υποφέρουν από πόνους, το αντιλαμβάνονται ως ένα φυσιολογικό γεγονός και δεν αναζητούν βοήθεια για να το αντιμετωπίσουν.

Δυσμηνόρροια και διάγνωση

Η διάγνωση της πρωτοπαθής δυσμηνόρροιας γίνεται με λήψη αναλυτικού ιστορικού της γυναίκας και των συμπτωμάτων κι εφόσον αποκλειστεί η περίπτωση λοίμωξης από κάποιο μικρόβιο, η οποία μπορεί να προκαλεί αντίστοιχα συμπτώματα.

Δυσμηνόρροια και αίτια: Ποιος είναι ο μηχανισμός που την προκαλεί;

Ο πόνος στη δυσμηνόρροια προέρχεται από την αυξημένη παραγωγή προσταγλαδινών στο ενδομήτριο, οι οποίες είναι φλεγμονώδεις ουσίες. Υψηλότερα επίπεδα προσταγλαδινών έχουν βρεθεί σε ενδομήτριο ιστό γυναικών με δυσμηνόρροια σε σύγκριση με γυναίκες που δεν έχουν συμπτώματα δυσμηνόρροιας. Η αύξηση αυτή των προσταγλαδινών κατά την έμμηνο ρύση μπορεί να προκαλέσει υπερσυστολή της μήτρας, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται το αίσθημα του πόνου στη γυναίκα.

Πως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά

Η δυσμηνόρροια αντιμετωπίζεται φαρμακευτικά, με αντιφλεγμονώδη φάρμακα καθώς και με διάφορους τύπους αντισυλληπτικών. Τα αντισυλληπτικά που χρησιμοποιούνται είναι τα αντισυλληπτικά δισκία, ο κολπικός δακτύλιος, το διαδερμικό αντισυλληπτικό αυτοκόλλητο αλλά και ορμονικές μέθοδοι μακράς δράσης όπως ενδομήτρια συσκευή, σπιράλ κ.ά.

Στόχος των αντισυλληπτικών είναι η μείωση της παραγωγής των προσταγλαδινών μέσω της μείωσης της αύξησης του ενδομητρίου κατά τον έμμηνο κύκλο. Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα που προτείνονται για την αντιμετώπιση της δυσμηνόρροιας, στοχεύουν στη μείωση των επιπέδων των προσταγλαδινών. Δεν υπάρχει κάποια αντιφλεγμονώδης ουσία που να υπερτερεί και γι΄ αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια ευρεία γκάμα φαρμακευτικών σκευασμάτων ως θεραπευτική μέθοδος. Η δόση και η συχνότητα χορήγησης καθορίζεται από τον θεράποντα ιατρό. Συνήθως προτείνεται η χορήγησή τους να ξεκινά 1- 2 ημέρες πριν την έναρξη των συμπτωμάτων.

Διατροφή και δυσμηνόρροια: Ποια είναι η σχέση τους;

Η διατροφή μας μπορεί να επιδράσει σημαντικά στη λειτουργία του ορμονικού μας συστήματος αλλά και να μας δώσει μια πληθώρα θρεπτικών συστατικών που έχουν αντιφλεγμονώδη δράση. Η επίδραση της διατροφής σε σχέση με τη δυσμηνόρροια δεν έχει πλήρως μελετηθεί κι αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, υπάρχουν δεδομένα από διάφορες μελέτες, που μας υποδεικνύουν τον ρόλο που διαδραματίζουν διάφορα θρεπτικά συστατικά αλλά και οι διατροφικές συνήθειες μας.

Ας δούμε μερικά από τα σημεία, όπου σχετίζονται η διατροφή με τη δυσμηνόρροια εξηγώντας το γιατί της κάθε περίπτωσης.

Ω-3 Λιπαρά Οξέα – Ψάρια

Ένα από τα πιο σημαντικά θρεπτικά συστατικά με αντιφλεγμονώδη δράση είναι τα απαραίτητα ω3 λιπαρά οξέα, τα οποία βρίσκουμε κυρίως στα ψάρια. Σε μία μελέτη παρατηρήθηκε ότι οι γυναίκες με δυσμηνόρροια είχαν μικρότερη κατανάλωση ψαριών σε σχέση με τις γυναίκες χωρίς δυσμηνόρροια. Τα ω3 λιπαρά οξέα έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, καθώς μειώνουν την παραγωγή προσταγλαδινών στον οργανισμό μας.

Ζάχαρη

Τα δεδομένα από 3 μελέτες σε γυναίκες με δυσμηνόρροια μάς έδειξαν ότι η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση συμπτωμάτων δυσμηνόρροιας. Πιθανός μηχανισμός δράσης είναι η αύξηση της φλεγμονής στον οργανισμό.

Καφεΐνη

Η καφεΐνη είναι από τα πιο μελετημένα συστατικά σε σχέση με τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας. Αν κι υπάρχουν μελέτες που δεν κατάφεραν να δείξουν συσχέτιση μεταξύ τους, δεδομένα από 3 μελέτες έδειξαν ότι η αυξημένη κατανάλωση καφεΐνης σχετίζεται με αύξηση του πόνου κατά την περίοδο. Πιθανός μηχανισμός δράσης είναι η επίδραση της καφεΐνης στην αγγειοσύσπαση, αλλά και στην αύξηση της ευερεθιστότητας και του stress.

Παράλειψη πρωινού & γευμάτων

Η παράλειψη πρωινού γεύματος σχετίζεται με αυξημένη ένταση των συμπτωμάτων της δυσμηνόρροιας. Ειδικότερα, οι γυναίκες που παραλείπουν το πρωινό τους, έχουν πιο έντονα συμπτώματα κατά την περίοδο. Αντιστοίχως, η παράλειψη γευμάτων αλλά και τα ακανόνιστα γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας σχετίζονταν θετικά με την ένταση των συμπτωμάτων σε γυναίκες με δυσμηνόρροια.

Επιπλέον, η κατανάλωση fast food καθώς επεξεργασμένων τροφίμων φάνηκε ότι επίσης σχετίζεται με την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Πιθανή εξήγηση των αποτελεσμάτων είναι ότι μια μη ισορροπημένη διατροφή στερείται πολλών θρεπτικών συστατικών, που ασκούν αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση και σχετίζονται με την εύρυθμη λειτουργία του γυναικείου οργανισμού μας.

Δίαιτα για απώλεια βάρους

Σε αρκετές μελέτες γυναικών με δυσμηνόρροια φάνηκε ότι η δίαιτα για απώλεια βάρους και το ιστορικό προσπαθειών απώλειας βάρους στο παρελθόν έχει σχέση με την εμφάνιση συμπτωμάτων δυσμηνόρροιας. Οι ερευνητές καταλήγουν ότι η προσπάθεια απώλειας βάρους, ιδιαίτερα με ανορθόδοξες μεθόδους, κι ένα αυστηρό διατροφικό πλάνο μπορεί να οδηγήσει σε διατροφικές ελλείψεις θρεπτικών συστατικών και να εντείνει τα συμπτώματα της δυσμηνόρροιας.

Συνολικά, είναι σημαντικό να θυμάστε ότι μια ισορροπημένη διατροφή με πληθώρα θρεπτικών επιλογών όπως είναι τα φρούτα, τα λαχανικά, οι ξηροί καρποί και τα ψάρια κρίνονται ως απαραίτητα για την ορμονική μας ισορροπία αλλά και την καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων. Μην παραβλέπετε τον πόνο και τα συμπτώματα που βιώνετε! Ίσως τελικά να μην είναι και τόσο φυσιολογικά όσο φαντάζεστε.

Βιβλιογραφία:

• Kho KA, Shields JK. Diagnosis and Management of Primary Dysmenorrhea. JAMA. 2020 Jan 21;323(3):268-269. doi: 10.1001/jama.2019.16921. PMID: 31855238.
• Osayande AS, Mehulic S. Diagnosis and initial management of dysmenorrhea. Am Fam Physician. 2014 Mar 1;89(5):341-6. PMID: 24695505.
• Bajalan Z, Alimoradi Z, Moafi F. Nutrition as a Potential Factor of Primary Dysmenorrhea: A Systematic Review of Observational Studies. Gynecol Obstet Invest. 2019;84(3):209-224. doi: 10.1159/000495408. Epub 2019 Jan 10. PMID: 30630172.