Ελκώδης Κολίτιδα: Συμπτώματα, Αιτίες & Αντιμετώπιση

Η Ελκώδης Κολίτιδα κι η Νόσος του Κρον αποτελούν τις συχνότερες παθήσεις των Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του Εντέρου. Η ελκώδης κολίτιδα, συγκεκριμένα, αποτελεί μια χρόνια πάθηση με εξάρσεις και υφέσεις, η οποία απαιτεί διαρκή αντιμετώπιση και έλεγχο των συμπτωμάτων, καθώς και πρόληψη των επιπλοκών.

Στο άρθρο μας, θα γίνει αναφορά σε ό,τι χρειάζεται να γνωρίζετε για την ελκώδη κολίτιδα και πως να την αντιμετωπίσετε αποτελεσματικά.

Τι είναι η Ελκώδης Κολίτιδα;

Η ελκώδης κολίτιδα (UC) εντάσσεται σε μια ομάδα παθήσεων που ονομάζονται Φλεγμονώδεις Νόσοι του Εντέρου, στις οποίες περιλαμβάνεται κι η Νόσος του Κρον (Chron). Ο όρος «κολίτιδα» αναφέρεται σε μια κατάσταση, όπου η επένδυση του παχέος εντέρου ή αλλιώς βλεννογόνος, έχει φλεγμονή, αιμορραγώντας κατά καιρούς. Στην περίπτωση που η φλεγμονή υποτροπιάσει, σχηματίζονται έλκη, δηλαδή ανοιχτές επώδυνες πληγές στο βλεννογόνο του παχέος εντέρου.

Η ελκώδης κολίτιδα μπορεί να είναι εξαντλητική για τον ασθενή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι απειλητική για την ανθρώπινη ζωή.

Τύποι ελκώδους κολίτιδας

Οι γιατροί ταξινομούν την ελκώδη κολίτιδα με βάση το σημείο που εντοπίζεται η φλεγμονή. Η φλεγμονή, συνήθως ξεκινά από το ορθό, το οποίο βρίσκεται κοντά στον πρωκτό. Ωστόσο, η φλεγμονή, μπορεί να εξαπλωθεί και να επηρεάσει όλα τα τμήματα του παχέος εντέρου. Οι τύποι περιλαμβάνουν:

• Ελκώδης πρωκτίτιδα: Η φλεγμονή επηρεάζει το ορθό και το σιγμοειδές (το κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου)
• Αριστερόπλευρη κολίτιδα: Η φλεγμονή επηρεάζει την αριστερή πλευρά του παχέος εντέρου
• Πανκολίτιδα: Η φλεγμονή επηρεάζει ολόκληρο το παχύ έντερο

Συμπτώματα της Ελκώδους Κολίτιδας

Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων της ελκώδους κολίτιδας ποικίλλει μεταξύ των ασθενών. Τα συμπτώματα μπορούν επίσης να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου.

Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με ελκώδη κολίτιδα μπορεί να διανύουν περιόδους με ήπια συμπτώματα ή να μην έχουν καθόλου συμπτώματα (ύφεση). Ωστόσο, τα συμπτώματα μπορεί να επανέλθουν και να γίνουν σοβαρά (έξαρση).

Να σημειωθεί, πως αρκετά από τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας είναι παρόμοια με αυτά της Νόσου του Κρον, οπότε απαιτείται προσοχή κατά την αξιολόγησή τους.

Γαστρεντερικά Συμπτώματα

Τα συμπτώματα γαστρεντερικής φύσεως που εντοπίζουμε στην ελκώδη κολίτιδα είναι τα παρακάτω:

• Κοιλιακό άλγος
• Έντονοι εντερικοί ήχοι
• Αιματηρά κόπρανα
• Διάρροια
• Αίσθημα κένωσης, ενώ το έντερο είναι ήδη άδειο
• Κράμπες στο στομάχι

Άλλα Συμπτώματα

Εκτός των συμπτωμάτων ελκώδους κολίτιδας, που αφορούν το γαστρεντερικό σύστημα, υπάρχουν κι άλλα:

• Απώλεια βάρους
• Πυρετός
• Ανορεξία
• Έντονο αίσθημα κόπωσης
• Αφυδάτωση
• Πόνος στις αρθρώσεις
• Πόνος στα μάτια όταν κοιτάτε σε έντονη πηγή φωτός

Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου

Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, τα αίτια της ελκώδους κολίτιδας δεν μπορούν να αποσαφηνιστούν πλήρως, καθώς αποτελεί μια πολύπλοκη πάθηση και περιλαμβάνει πολλούς παράγοντες κινδύνου.

Εκεί που συγκλίνουν οι ερευνητές, είναι η υπερδραστήρια ανοσολογική απόκριση. Φυσιολογικά, το ανοσοποιητικό σύστημα, αντιμετωπίζει μικρόβια και άλλες επικίνδυνες ουσίες για τον οργανισμό. Όταν μιλάμε για υπερδραστήρια ανοσολογική απόκριση, σημαίνει πως το ανοσοποιητικό «επιτίθεται» στον οργανισμό, με αποτέλεσμα πρόκλησης φλεγμονής και βλάβες στους ιστούς.

Η κληρονομικότητα φέρεται, επίσης, να αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου πρόκλησης της ελκώδους κολίτιδας. Σύμφωνα με έρευνες, εάν υπάρχει συγγενής στον στενό οικογενειακό κύκλο με την πάθηση, μπορεί να αναπτύξουν κι άλλα μέλη.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου για πρόκληση ελκώδους κολίτιδας είναι οι παρακάτω:

• Ηλικία: Οι περισσότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονται μεταξύ 15 και 30 ετών ή όταν είναι άνω των 60 ετών
• Φυλή και εθνικότητα: Έχει παρατηρηθεί μεγαλύτερος κίνδυνος εμφάνισης στη λευκή φυλή και άτομα εβραϊκής καταγωγής, ιδίως της φυλής Ashkenazi

Διάγνωση της Ελκώδους Κολίτιδας

Για τη διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας υπάρχουν διάφορες εξετάσεις στις οποίες μπορεί να υποβληθεί ο ασθενής. Μάλιστα, ο γιατρός, μπορεί να ζητήσει τη διενέργεια πάνω από μία από τις εξετάσεις που παρουσιάζονται παρακάτω, για τον αποκλεισμό άλλων ασθενειών.

Οι εξετάσεις για τη διάγνωση της ελκώδους κολίτιδας συχνά περιλαμβάνουν:

• Αιματολογικές εξετάσεις: Γενικές εξετάσεις αίματος, εξετάσεις που υποδεικνύουν φλεγμονή ή εξετάσεις αντισωμάτων.
• Εξέταση κοπράνων: Ο γιατρός εξετάζει τα κόπρανα για ορισμένους δείκτες φλεγμονής, βακτήρια και παράσιτα.
• Αξονική τομογραφία: Απεικόνιση στην περιοχή της κοιλιάς και της λεκάνης.
• Ενδοσκόπηση: Ένας γιατρός χρησιμοποιεί έναν εύκαμπτο σωλήνα για να εξετάσει το στομάχι, τον οισοφάγο και το λεπτό έντερο και να διαπιστώσει αν πρόκειται για ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn.
• Βιοψία: Ένας χειρουργός αφαιρεί δείγμα ιστού από το παχύ έντερο για ανάλυση.
• Κολονοσκόπηση: Κατά τη διάρκεια μιας κολονοσκόπησης, ένας γιατρός εισάγει ένα φωτιζόμενο μικροσκόπιο που ονομάζεται κολονοσκόπιο, για να εξετάσει το εσωτερικό του παχέος εντέρου.

Θεραπευτικές Επιλογές

Η θεραπεία της ελκώδους κολίτιδας εξαρτάται από τη σοβαρότητα της κατάστασης και τη συχνότητα εκδήλωσης των συμπτωμάτων. Οι κύριοι στόχοι της θεραπείας είναι η μείωση των συμπτωμάτων και η διατήρηση της περιόδου ύφεσης.

Φαρμακευτική Θεραπεία

Η επιλογή της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής εξαρτάται από την κλινική κατάσταση του ασθενούς, συμπεριλαμβανομένης της έντασης των συμπτωμάτων.

Για ήπια συμπτώματα, ο γιατρός μπορεί να σας συνταγογραφήσει ένα φάρμακο για τη μείωση της φλεγμονής και του οιδήματος. Αυτό θα βοηθήσει στην ανακούφιση αρκετών από τα συμπτώματα.

Αυτοί οι τύποι φαρμάκων περιλαμβάνουν 5-αμινοσαλικυλικά (φάρμακα 5-ASA), όπως:

• Μεσαλαζίνη
• Σουλφασαλαζίνη
• Βαλσαλαζίδη
• Ολσαλαζίνη

Σε άλλες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται κορτικοστεροειδή για μείωση της φλεγμονής. Ωστόσο, μπορούν να παρουσιάσουν ανεπιθύμητες ενέργειες, γι’ αυτό, δε συστήνεται πάντα η λήψη τους.

Για μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα, ο γιατρός, μπορεί να προτείνει κάποια άλλα φάρμακα από αντισώματα, για τον αποκλεισμό της φλεγμονής. Η λήψη τους μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αναζωπύρωσης των συμπτωμάτων. Τα πιο γνωστά εξ αυτών είναι τα κάτωθι:

• Αδαλιμουμάμπη
• Γκολιμουμάμπη
• Ινφλιξιμάμπη
• Ustekinumab (Stelara)
• Βεδολιζουμάμπη

Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητη η επικοινωνία με έναν γιατρό, έτσι ώστε να λάβετε την κατάλληλη αγωγή για την αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας.

Διαιτητικές Συστάσεις

Ορισμένα τροφές μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της ελκώδους κολίτιδας, ειδικότερα σε περιόδους εξάρσεων. Γι’ αυτό το λόγο, μπορείτε να ακολουθήσετε κάποιες από τις παρακάτω συμβουλές:

• Καταναλώνετε μικρές ποσότητες φαγητού καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας
• Πίνετε άφθονο νερό σε μικρές ποσότητες καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας
• Αποφύγετε τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες
• Αποφύγετε λιπαρά, τηγανητά και σάλτσες
• Περιορίστε τα γαλακτοκομικά προϊόντα εάν έχετε δυσανεξία στη λακτόζη

Εκτός των παραπάνω, μπορείτε να δοκιμάσετε και ορισμένα βότανα και ουσίες που βρίσκονται σε συμπληρώματα διατροφής, για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της ελκώδους κολίτιδας:

• Boswellia
• Βρωμελαΐνη
• Προβιοτικά
• Psyllium
• Κουρκουμάς

Χειρουργική Αντιμετώπιση

Στην περίπτωση που υπάρξει σοβαρή απώλεια αίματος, απόφραξη, διάτρηση του παχέος εντέρου ή τα συμπτώματα δε μειώνονται, τότε μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Η χειρουργική επέμβαση συνήθως περιλαμβάνει την αφαίρεση ολόκληρου του παχέος εντέρου και του ορθού καθώς και τη δημιουργία μιας νέας οδού για τα περιττώματα. Αυτή η οδός μπορεί να είναι μέσω ενός μικρού ανοίγματος στο κοιλιακό τοίχωμα.

Διαχείριση και Καθημερινή Ζωή με Ελκώδη Κολίτιδα

Για τη διαχείριση της ελκώδους κολίτιδας, μπορούν να πραγματοποιηθούν ορισμένες αλλαγές στην καθημερινότητα του ασθενούς, που αφορούν τη διατροφή, το άγχος και της υποστήριξης της καθημερινότητάς του εντός του κοινωνικού συνόλου.

Συμβουλές για την Καθημερινή Διατροφή

Δεν υπάρχει κάποια διατροφή που να παίζει ρόλο στην πρόκληση ελκώδους κολίτιδας. Ωστόσο, σε ορισμένα άτομα με Φλεγμονώδεις Νόσους του Εντέρου, μπορεί να γίνει σύσταση για προσωρινές αλλαγές στη διατροφή τους.

Για την καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων της ελκώδους κολίτιδας, ο ασθενής, θα πρέπει να καταναλώνει μικρές ποσότητες φαγητού και άφθονο νερό σε μικρές δόσεις, μέσα στη μέρα του.

Παράλληλα, καλό είναι να μειώσει ή και διακόψει τροφές όπως τηγανητά και σάλτσες, καθώς επιδεινώνουν τα συμπτώματα. Στην περίπτωση που έχει δυσανεξία στη λακτόζη, επίσης πρέπει να διακόψει την κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων.

Μια ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να παρέχει αρκετές βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά στον ασθενή.

Τρόποι για Μείωση του Άγχους

Αρκετοί άνθρωποι με ελκώδη κολίτιδα βιώνουν αρνητικά συναισθήματα, όπως ανησυχία, θλίψη ή ακόμα και κατάθλιψη. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως το έντερο, εξάλλου, είναι ο δεύτερος εγκέφαλος του ανθρώπου. Γι΄ αυτό είναι σημαντικό να υπάρχει διαχείριση του άγχους από τον ασθενή.

Καλό είναι να κοιμάστε τουλάχιστον επτά ώρες τη νύχτα, να γυμνάζεστε τακτικά και να βρίσκετε υγιείς τρόπους ανακούφισης από το στρες, όπως ο διαλογισμός κι η γιόγκα. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με έναν ειδικό ψυχικής υγείας για τη διαχείριση του άγχους.

Υποστήριξη και Κοινωνική Ζωή

Το άτομο που νοσεί με ελκώδη κολίτιδα, δε θα πρέπει να ξεχνά πως είναι πολλά περισσότερα από την ίδια την πάθηση. Γι’ αυτό, όταν αλλάζει η καθημερινότητά του, είναι σημαντικό να προσπαθήσει να διατηρήσει τις δραστηριότητες του ή να βρει νέες και πιο ρεαλιστικές, που θα συμβαδίζουν στην καθημερινότητά του. Επίσης, θα πρέπει να έχει στιβαρές φιλίες και να αναζητήσει άτομα με την ίδια πάθηση, για να επικοινωνήσει τα βιώματά του και να ακούσει άλλες οπτικές.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, για αρκετούς ασθενείς, είναι πιο εύκολο και βολικό να επικοινωνήσουν τους προβληματισμούς τους με έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Δεν υπάρχει το υπόβαθρο της φιλίας ή της οικογένειας και γενικότερα του αισθήματος της «κρίσης». Και σε αυτή την περίπτωση, ένας ειδικός, μπορεί να συμβάλλει στην υποστήριξη του ασθενούς.

Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)