Εμμηνόπαυση: Όλα όσα Πρέπει να Γνωρίζετε

Η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο μετάβασης στη ζωή κάθε γυναίκας, γεμάτη αλλαγές και νέες προκλήσεις. Αντί να τη φοβόμαστε, μπορούμε να τη δούμε ως ευκαιρία να κατανοήσουμε καλύτερα το σώμα μας και τις ανάγκες του.

Στο άρθρο μας, θα ανακαλύψουμε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε για τα συμπτώματα, τις αλλαγές που φέρνει και τρόπους διαχείρισης της εμμηνόπαυσης.

Τι είναι η Εμμηνόπαυση;

Σύμφωνα με το National Institute of Aging [8], η εμμηνόπαυση περιγράφεται ως το στάδιο της ζωής μιας γυναίκας όπου η έμμηνος ρύση διακόπτεται και δεν μπορεί πλέον να μείνει έγκυος. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το Αμερικανικό Ινστιτούτο, η εμμηνόπαυση δεν είναι ασθένεια ή διαταραχή, αλλά μια φυσιολογική διαδικασία γήρανσης των γυναικών.

Αντίστοιχα, σύμφωνα με το National Cancer Institute [4], η εμμηνόπαυση έχει ως χαρακτηριστικό γνώρισμα τη διακοπή ορμονών από τις ωοθήκες και η περίοδος διακόπτεται για 12 συνεχόμενους μήνες. Εκεί ακριβώς διαγιγνώσκεται κι η εμμηνόπαυση. Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπου θα τα αναλύσουμε παρακάτω, είναι ποικίλα και σημαντικά.

Τέλος, η εμμηνόπαυση περιλαμβάνει 3 στάδια, σύμφωνα με το ΙΑΣΩ [1]:

1. Προ-εμμηνόπαυση: αποτελεί τη χρονική περίοδο πριν από την τελευταία έμμηνο ρύση της γυναίκας και συνοδεύεται από αστάθεια στις ορμόνες.
2. Περι-εμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος: αποτελεί τη χρονική περίοδο που σηματοδοτεί τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Παρουσιάζονται διάφορα ενδοκρινολογικά, βιολογικά και κλινικά χαρακτηριστικά. Έχει συνήθως διάρκεια 4-8 έτη και λήγει 12 μήνες μετά την τελευταία έμμηνο ρύση.
3. Εμμηνόπαυση: η περίοδος μόνιμης αμηνόρροιας, που σηματοδοτεί και τη διακοπή της αναπαραγωγικής ικανότητας της γυναίκας. Η μέση ηλικία εμφάνισης αυτού του σταδίου είναι τα 51 έτη.

Συμπτώματα της Εμμηνόπαυσης

Τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης σε ένα βαθμό διαφοροποιούνται ανάλογα του σταδίου εμμηνόπαυσης που βρίσκεται η γυναίκα. Παρακάτω, θα δούμε τα βασικά σημάδια και συμπτώματα που θα πρέπει να σημειώσετε.

Φυσικά Συμπτώματα

Τα συνήθη φυσικά – σωματικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν:

• Πόνος και αλλαγές στο μέγεθος ή το σχήμα του στήθους
• Ξηροφθαλμία
• Εξάψεις
• Τριχόπτωση
• Πονοκέφαλοι
• Αυξημένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο ή στο σώμα
• Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
• Αυξημένη ούρηση
• Αϋπνία
• Κνησμός
• Μυϊκοί ή αρθριτικοί πόνοι
• Νυχτερινές εφιδρώσεις
• Πόνος κατά τη διείσδυση στο σεξ
• Αιδοιοκολπική ατροφία, η οποία μπορεί να προκαλέσει κολπική ξηρότητα
• Αύξηση βάρους

Ψυχολογικά Συμπτώματα

Τα συνήθη ψυχολογικά και συναισθηματικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν:

• Άγχος
• Μειωμένη λίμπιντο
• Κατάθλιψη
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Ευερεθιστότητα
• Κόπωση
• Λήθη
• Συχνές και έντονες αλλαγές στη διάθεση

🤔 Τι Συμβαίνει Κατά την Πρόωρη Εμμηνόπαυση;

Διαγνωστικές Μέθοδοι

Τα βασικά σημεία που διερευνώνται για την εμμηνόπαυση είναι:

• Πρόσφατο μοτίβο έμμηνου ρύσεως
• Σπανίως, εξετάσεις αίματος για τη μέτρηση των επιπέδων ορμονών

Στην περίπτωση που η εμμηνόπαυση παρουσιαστεί πριν τα 45 ή εάν το εμμηνορροϊκό πρότυπο δεν είναι ξεκάθαρο – για παράδειγμα, η περίοδος σταματά για αρκετούς μήνες αλλά στη συνέχεια εμφανίζεται αιμορραγία – μπορεί να γίνουν εξετάσεις για να ελεγχθούν διαταραχές που μπορεί να διαταράξουν την έμμηνο ρύση.

Εάν απαιτούνται εξετάσεις αίματος για την επιβεβαίωση της εμμηνόπαυσης, οι εξετάσεις μετρούν τα επίπεδα της θυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), η οποία διεγείρει τις ωοθήκες να παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Σε ακόμα πιο σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να πραγματοποιηθεί πυελική εξέταση, για γίνει έλεγχος στις αλλαγές του κόλπου. Αυτές οι εξετάσεις υποστηρίζουν τη διάγνωση της εμμηνόπαυσης.

Στις περισσότερες γυναίκες, η εμμηνόπαυση μπορεί να διαγνωστεί μετά από 1 πλήρες έτος χωρίς έμμηνο ρύση. Κατά συνέπεια, μπορεί να μην είναι απαραίτητες οι άνωθεν εξετάσεις.

🤔 Quiz: Πόσα Γνωρίζεις για την Εμμηνόπαυση; 

Αντιμετώπιση και Θεραπευτικές Επιλογές

Η αντιμετώπιση της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνει διάφορες και αξιόπιστες πρακτικές, που άλλοτε απαιτούν τη χρήση φαρμάκων ή συμπληρωμάτων διατροφής, άλλοτε τη χρήση ορμονών και άλλοτε, τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής.

Ορμονική Θεραπεία

Η ορμονοθεραπεία μπορεί να ανακουφίσει τα μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης [2], όπως:

• οι εξάψεις
• οι νυχτερινές εφιδρώσεις
• η κολπική ξηρότητα
• σε ορισμένες περιπτώσεις να προλάβει ή και να θεραπεύσει την οστεοπόρωση

Η ορμονοθεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:

• Οιστρογόνα
• Προγεσταγόνα, όπως η προγεστερόνη ή η οξεική μεδροξυπρογεστερόνη
• Συνδυασμό και των 2

Για τις υγιείς γυναίκες με ενοχλητικά συμπτώματα εμμηνόπαυσης που είναι κάτω των 60 ετών ή έχουν διαγνωστεί με εμμηνόπαυση λιγότερο από 10 χρόνια πριν, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο τα οφέλη της ορμονοθεραπείας να υπερβαίνουν τις πιθανές βλάβες. Ωστόσο, για αρκετές γυναίκες, οι κίνδυνοι υπερτερούν των πιθανών οφελών, οπότε η θεραπεία αυτή δε συνιστάται.

Συνήθως, οι γιατροί δε συνιστούν στις γυναίκες να αρχίσουν να λαμβάνουν ορμονοθεραπεία εάν:

• Είναι άνω των 60 ετών
• Η εμμηνόπαυση διαγνώστηκε σε διάστημα πάνω από 10 έως 20 χρόνια πριν

Σε αυτές τις γυναίκες, ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, θρόμβων αίματος στα πόδια, θρόμβων αίματος στους πνεύμονες και άνοιας είναι υψηλότερος.

Όταν χρησιμοποιείται ορμονοθεραπεία, οι γιατροί συνταγογραφούν τη χαμηλότερη δόση ορμονών που ελέγχει τα συμπτώματα και για το συντομότερο χρονικό διάστημα που απαιτείται. Σε κάθε περίπτωση, εάν μια γυναίκα δεν παρατηρεί συμπτώματα εμμηνόπαυσης, η θεραπεία με ορμόνες δε συνιστάται. Το κατά πόσο θα γίνει θεραπεία μέσω ορμονών αποτελεί απόφαση της γυναίκας και του γιατρού της, με βάση την ατομική κατάσταση της. Η συμβουλή του γιατρού είναι μείζονος σημασίας για τέτοιου είδους θεραπεία.

Εναλλακτικές Θεραπείες

Παρόλο που η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική διαδικασία και η πλειονότητα των συμπτωμάτων θα υποχωρήσει σταδιακά, ορισμένα από αυτά μπορεί να ταλαιπωρούν αρκετές γυναίκες. Παρακάτω, παρουσιάζουμε ορισμένες εναλλακτικές θεραπείες που συστήνονται για την εμμηνόπαυση:

• Φάρμακα για την οστεοπόρωση. Μπορεί να γίνει λήψη φαρμάκων ή συμπληρώματα βιταμίνης D για τη διατήρηση της οστικής πυκνότητας.
• Ενυδατικές κρέμες και γέλες. Χρησιμοποιήστε ενυδατικές κρέμες και γέλες, χωρίς συνταγή, για την αντιμετώπιση της κολπικής ξηρότητας
• Υπνοθεραπεία. Αυτό το είδος θεραπείας μπορεί να βελτιώσει τον ύπνο και τις εξάψεις.
• Συνταγογραφούμενα φάρμακα. Ορισμένα φάρμακα, που δεν αφορούν την ορμονοθεραπεία, μπορούν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Τέτοια, είναι: αντικαταθλιπτικά, αντισυλληπτικά που βοηθούν στην εξισορρόπηση των ορμονών, φάρμακα για τη μείωση των εξάψεων και την υπερδραστήρια ουροδόχο κύστη.
• Συμπληρώματα διατροφής με: Μαγνήσιο (οστά και νευρικό σύστημα), Νυχτολούλουδο (εφίδρωση, εξάψεις και ξηρότητα κόλπου), Βιταμίνη D (οστά και διάθεση), Ασβέστιο (οστά), Μελατονίνη (άγχος) και Λυγαριά (ρύθμιση της ορμονικής ισορροπίας).

Προτού λάβετε μία αγωγή ή συμπλήρωμα διατροφής για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης, είναι απαραίτητη η επικοινωνία και σύμφωνη γνώμη του προσωπικού σας ιατρού.

Αλλαγές στον Τρόπο Ζωής

Η σωστή διατροφή, η άσκηση και η φροντίδα της ψυχικής ευημερίας, μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων κατά την εμμηνόπαυση. Ορισμένες αλλαγές που μπορείτε να υιοθετήσετε, περιλαμβάνουν:

• Δημιουργήστε μια σταθερή ρουτίνα ύπνου
• Τρώτε υγιεινά
• Να φοράτε ανάλαφρα και όχι στενά ρούχα
• Να ασκείστε τακτικά και να συμπεριλάβετε δραστηριότητες όπως το περπάτημα, το τρέξιμο ή ο χορός
• Να χαλαρώνετε με διάφορες δραστηριότητες ή τεχνικές, όπως με τη γιόγκα και τον διαλογισμό
• Διακόψτε το κάπνισμα, αν καπνίζετε
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ
• Καταναλώνετε κρύο νερό και ξαπλώνετε κοντά σε ένα μηχάνημα που θα μειώσει τις εξάρσεις, όπως ένας ανεμιστήρας ή κλιματιστικό
• Ενισχύστε τους μύες του πυελικού σας εδάφους με ασκήσεις Kegel
• Παραμείνετε κοινωνικά και διανοητικά δραστήριες για να προλάβετε προβλήματα μνήμης

🤔 Επίπεδη Κοιλιά στην Εμμηνόπαυση: πως θα την αποκτήσεις;

Διατροφή και Εμμηνόπαυση

Σε αρκετές περιπτώσεις, η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης. Αρχικά, ο περιορισμός της καφεΐνης και μείωση των πικάντικων τροφών, μπορεί να περιορίσει αισθητά τις εξάψεις, που αποτελούν βασικό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης.

Επιπλέον, μπορείτε να καταναλώνετε τροφές που περιέχουν φυτοοιστρογόνα, θρεπτικά συστατικά που έχουν ιδιότητες που μοιάζουν με τα ανθρώπινα οιστρογόνα. Οι τροφές που μπορείτε να δοκιμάσετε περιλαμβάνουν:

• Σόγια
• Ρεβίθια
• Φακές
• Λιναρόσπορος
• Δημητριακά
• Φασόλια
• Φρούτα

Χαρακτηριστικό παράδειγμα για το κομμάτι της διατροφής στην εμμηνόπαυση αποτελεί μια έρευνα που διενεργήθηκε στη Μ. Βρετανία. Εκεί, παρακολουθήθηκαν 35.000 Βρετανίδες σε διάστημα 4 χρόνων [12]. Όπως παρατηρήθηκε από τους ερευνητές, οι γυναίκες που η διατροφή τους ήταν πλούσια σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες, φάνηκε να εμφανίζουν νωρίτερα τα πρώτα σημάδια εμμηνόπαυσης. Στον αντίποδα, οι γυναίκες που κατανάλωναν τροφές όπως ψάρια και όσπρια, εκδήλωσαν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης μεταγενέστερα.

Παράλληλα, αναφορικά με τις γυναίκες με χορτοφαγική διατροφή, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι βίωσαν την εμμηνόπαυση περίπου ένα χρόνο νωρίτερα από αυτές που είχαν μια διατροφή πλούσια σε κρεατικά. Η υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και χαμηλά επίπεδα ζωικών λιπαρών σε ορισμένα χορτοφαγικά γεύματα έχει συνδεθεί με χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων.

Σε κάθε περίπτωση, σε αυτή τη φάση της ζωής σας, είναι καλό να αναζητήστε τροφές ή συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν Ασβέστιο, Ω-3 λιπαρά οξέα και Βιταμίνη D. Αναφορικά με τα Ω-3 λιπαρά οξέα μάλιστα, σύμφωνα με ανασκόπηση των Mina Mohammady et. 2018 [11], φαίνεται πως παρουσίασαν θετική δράση ενάντια στις νυχτερινές εφιδρώσεις.

Συχνές Ερωτήσεις για την Εμμηνόπαυση