Εποχική γρίπη: όσα πρέπει να γνωρίζετε

Είναι και πάλι αυτή η εποχή του χρόνου – η εποχή του κρυολογήματος και της γρίπης. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, κάθε έτος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μολύνονται έως 50 εκατομμύρια άνθρωποι από ιούς της εποχικής γρίπης. Στην Ελλάδα, η εποχική γρίπη οφείλεται σε ποσοστό 92% στον ιό γρίπης Α (Η1N1pdm09).

Στο άρθρο μας, θα μάθουμε για την εποχική γρίπη, τα κύρια συμπτώματα που έχει, τα αίτια που ευθύνονται για την παρουσία της αλλά και τρόπους αντιμετώπισης και πρόληψης.

Τι είναι η εποχική γρίπη;

Σύμφωνα με τους Carina S.B. Tyrrell, John Lee Y. Allen, Gail Carson, η εποχική γρίπη αποτελεί μια κοινή αιτία αναπνευστικής λοίμωξης στον άνθρωπο κατά τους χειμερινούς μήνες, τόσο στο βόρειο, όσο και στο νότιο ημισφαίριο, με τις τροπικές και υποτροπικές περιοχές να παρουσιάζεται η γρίπη όλο τον χρόνο. Επειδή οι ιοί αυτοί εξελίσσονται συνεχώς και εμφανίζονται νέοι, ο πληθυσμός μπορεί να μολυνθεί πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Πως μεταδίδεται;

Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, η γρίπη μεταδίδεται από τον έναν άνθρωπο σε έναν άλλο, όταν ο ασθενής βήχει, φταρνίζεται ή μιλά και διασπείρει τον ιό στον αέρα με τη μορφή πολύ μικρών, αόρατων σταγονιδίων. Επίσης, η μετάδοση μπορεί να γίνει στην περίπτωση που το άτομο πιάσει μια μολυσμένη επιφάνεια και μετέπειτα έρθει σε επαφή με τα μάτια, τη μύτη ή το στόμα του.

Οι ενήλικες μπορεί να μεταδώσουν τη νόσο μία ημέρα πριν αρρωστήσουν έως 5-7 ημέρες από τη στιγμή που θα εκδηλώσουν τα συμπτώματα. Όσον αφορά τα παιδιά και σοβαρά ανοσοκατεσταλμένους, η μετάδοση μπορεί να διαρκέσει πάνω από 1 εβδομάδα.

Ποια είναι η διάρκεια της;

Η διάρκεια της εποχικής γρίπης κυμαίνεται από 3 έως 11 ημέρες περίπου. Πιο συγκεκριμένα, τα συμπτώματα αρχίζουν 1-4 ημέρες μετά την προσβολή από τον ιό και διαρκούν 2-7 ημέρες. Το σύμπτωμα του βήχα μπορεί να επιμείνει για αρκετό χρονικό διάστημα.

Ποια είναι τα αίτια της εποχικής γρίπης;

Η εποχική γρίπη αποτελεί μια οξεία ασθένεια της αναπνευστικής οδού που προκαλείται από ιούς γρίπης. Συνήθως είναι πιο εμφανής σε περιόδους από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο/Απρίλιο. Αναγνωρίζονται τρεις τύποι ιών εποχικής γρίπης που προκαλούν μόλυνση στον άνθρωπο, δηλαδή οι τύποι Α, Β και C.

Παρακάτω, σύμφωνα με τους Carina S.B. Tyrrell, John Lee Y. Allen, Gail Carson, συνοψίζεται ο πλήρης κατάλογος των αναδυόμενων αναπνευστικών ιών, λόγω του παγκόσμιου αντίκτυπού τους, με υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, και της σημασίας τους για την ανθρώπινη υγεία:

Ποια είναι τα συμπτώματα της εποχικής γρίπης;

Η γρίπη, σύμφωνα με τον CDC και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, μπορεί να προκαλέσει από ήπια έως σοβαρή ασθένεια στον ασθενή. Τα συμπτώματα της γρίπης εμφανίζονται συνήθως ξαφνικά. Οι άνθρωποι που πάσχουν από γρίπη συχνά αισθάνονται μερικά ή όλα αυτά τα σημεία και συμπτώματα:

• Πυρετός και ρίγη
• Βήχας, συνήθως ξηρός
• Πονόλαιμος
• Ρινική καταρροή ή βουλωμένη μύτη
• Αίσθημα αδιαθεσίας
• Μυϊκούς ή σωματικούς πόνους
• Πονοκέφαλος
• Κόπωση (κούραση)
• Εμετός και διάρροια, κυρίως στα παιδιά

Ποιες είναι οι ομάδες υψηλού κινδύνου;

Αρκετά άτομα συγκαταλέγονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου για την εποχική γρίπη:

• Χρόνια πάσχοντες από καρδιαγγειακά νοσήματα
• Άτομα με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
• Ασθματικοί
• Άτομα με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
• Παχύσαρκοι
• Άτομα με σακχαρώδη διαβήτη
• Έγκυες γυναίκες
• Ανοσοκατεσταλμένοι
• Ηλικιωμένοι

Οι ομάδες κινδύνου που αναφέρθηκαν παραπάνω, μπορούν να εμφανίσουν επιδείνωση των συμπτωμάτων με τελικό αποτέλεσμα τη διάχυτη ιογενή πνευμονίτιδα, υποξία και εισαγωγή στην Μ.Ε.Θ.

Πως γίνεται η διάγνωση της εποχικής γρίπης;

Για τη διάγνωση της εποχικής γρίπης μπορεί ο ασθενής να διενεργήσει τεστ ανίχνευσης του ιού της γρίπης με δείγμα από τον φάρυγγα ή τη ρινική κοιλότητα, με άμεσα αποτελέσματα (περ. 15’). Παράλληλα, για πιο εξειδικευμένα και αξιόπιστα αποτελέσματα, μπορεί να διενεργηθεί εξέταση PCR του φαρυγγικού επιχρίσματος.

Σε αρκετές περιπτώσεις, τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό της γρίπης, μπορούν να εμφανίσουν λευκοπενία στις εξετάσεις αίματος αλλά και πρωτεϊνουρία στην γενική ούρων.

Θεραπεία της εποχικής γρίπης

Για τους ασθενείς που δεν εντάσσονται σε κάποια ομάδα υψηλού κινδύνου, η θεραπεία επικεντρώνεται στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της γρίπης. Οι ασθενείς που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, για να αποφύγουν τις επιπλοκές, θα πρέπει να υποβληθούν άμεσα σε θεραπεία με αντιικό φάρμακο.

Φροντίδα στο σπίτι

Συνήθως, μια γρίπη θεραπεύεται χωρίς τη συνδρομή φαρμάκων. Απαιτείται ξεκούραση, επαρκής κατανάλωση υγρών, αποφυγή του καπνίσματος και ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά.

Φαρμακευτική αγωγή

Αρχικά, για την αντιμετώπιση του πυρετού ή του πόνου στις αρθρώσεις που μπορεί να εμφανιστούν, είναι πολύ πιθανόν να χρειαστεί η συνδρομή αντιπυρετικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.

Παράλληλα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αντιικά φάρμακα. Δύο κατηγορίες αντιικών φαρμάκων αναφέρει ο ΕΟΔΥ:

• Αναστολείς της νευραμινιδάσης (μιας βασικής πρωτεΐνης του ιού της γρίπης), κυρίως η ζαναμιβίρη και η οσελταμιβίρη, που είναι δραστικοί έναντι και των δύο τύπων ιού γρίπης Α και Β.
• Παλαιότερα φάρμακα, αμανταδίνη και ριμανταδίνη, που είναι όμως δραστικά έναντι μόνο του ιού της γρίπης τύπου Α.

Αρκετά στελέχη του ιού της γρίπης, περιλαμβανομένου του ιού γρίπης Α(Η1Ν1)ρ^09, έχουν αναπτύξει αντοχή στην αμανταδίνη και ριμανταδίνη. Κατά συνέπεια, δε χρησιμοποιούνται συχνά, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων.

Συμπληρώματα διατροφής

Αρκετοί άνθρωποι δοκιμάζουν φυσικά προϊόντα όπως βότανα ή συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων, για την πρόληψη ή και θεραπεία της γρίπης. Παρακάτω, θα δούμε ορισμένα από τα πιο δημοφιλή από αυτά τα θρεπτικά συστατικά.

Βιταμίνη D

Η βιταμίνη D αποτελεί ένα σημαντικό θρεπτικό συστατικό, που συμβάλλει στην καλή υγεία του ανοσοποιητικού και νευρομυϊκού συστήματος του σώματος. Παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των κυττάρων του ανοσοποιητικού και επίσης δρα στη μείωση της φλεγμονής στο σώμα.

Σύμφωνα με μελέτη που διεξήχθη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Yale, διαπιστώθηκε πως τα άτομα με υγιή επίπεδα βιταμίνης D (συγκεντρώσεις 38 ng/ml ή περισσότερο) είχαν διπλάσια μείωση του κινδύνου εμφάνισης οξείας λοίμωξης του αναπνευστικού και σημαντική μείωση στην περίοδο που ο ασθενής ήταν άρρωστος.

Ψευδάργυρος

Ένα μέταλλο αρκετά δημοφιλές από την πανδημία του COVID-19 και έπειτα, για τη συμβολή του ενάντια στο κρύωμα και τη γρίπη. Ο ψευδάργυρος εξασφαλίζει την επικοινωνία των κυττάρων του ανοσοποιητικού μας συστήματος μεταξύ τους και ενισχύει επίσης τη δραστηριότητα των μακροφάγων και των φυσικών κυττάρων φονέων (ΝΚ κύτταρα).

Τα φυσικά κύτταρα φονείς (ΝΚ κύτταρα) είναι επιφορτισμένα για τη δέσμευση των μολυσμένων από ιούς κυττάρων, καθώς και των καρκινικών κυττάρων, και ουσιαστικά τη θανάτωσή τους. Η συγκεκριμένη λειτουργία είναι πολύ σημαντική ενάντια στην εποχική γρίπη.

Σύμφωνα με μία πρόσφατη ανασκόπηση του 2021, που διεξήχθη από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας, διαπίστωσε πως «η θεραπεία με ψευδάργυρο που εφαρμόζεται σε θεραπευτική δόση και στη σωστή μορφή έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει δραστικά την κάθαρση τόσο των χρόνιων όσο και των οξέων ιογενών λοιμώξεων, καθώς και των παθολογιών και συμπτωμάτων που τις συνοδεύουν».

Βιταμίνη Ε

Πληθώρα μελετών έχει δείξει πως η έλλειψη βιταμίνης Ε συνδέεται με τη χαμηλή ανοσολογική απόκριση. Παράλληλα, η βιταμίνη Ε είναι ζωτικής σημασίας στη ρύθμιση των ανώριμων Τ-κυττάρων. Τα Τ-κύτταρα είναι σημαντικά για την ανοσία, καθώς προστατεύουν το σώμα από παθογόνα και ενεργοποιούν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού για να καταπολεμήσουν τις λοιμώξεις όταν εισέρχονται στο σώμα.

Σύμφωνα με μία κλινική ανασκόπηση του 2018, βρέθηκε πληθώρα μελετών που υποστήριξαν τα ευεργετικά αποτελέσματα της βιταμίνης Ε στο ανοσοποιητικό. Πιο συγκεκριμένα, σε μελέτη που διεξήχθη σε άνδρες καπνιστές, η τακτική λήψη συμπληρώματος βιταμίνης Ε έδειξε μείωση της πιθανότητας πρόκλησης πνευμονίας μετά από γρίπη ή κρύωμα κατά 69%.

Σε άλλη μελέτη της ανασκόπησης, διαπιστώθηκε πως σε ηλικιωμένους που ζούσαν σε οίκο ευγηρίας, εμφάνισαν λιγότερες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού και χαμηλότερη συχνότητα κρυολογήματος μετά από τακτική λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Ε.

Πρόληψη της εποχικής γρίπης

Η πρόληψη περιλαμβάνει 3 σαφείς κατευθύνσεις: εμβολιασμός, καλή προσωπική και περιβαλλοντική υγιεινή.

Εμβολιασμός

Ο εμβολιασμός κατά της εποχικής γρίπης αποτελεί το πρώτιστο μέσο πρόληψης για την αποφυγή επιπλοκών. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών της Ελλάδας, οι συστάσεις αντιγριπικού εμβολιασμού για την προσεχή περίοδο 2024-2025 περιλαμβάνουν κατά προτεραιότητα τις παρακάτω ομάδες πληθυσμού ή καταστάσεις αυξημένου κινδύνου:

• Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.
• Βρέφη και παιδιά ηλικίας 6 μηνών ως 5 ετών.
• Παιδιά ηλικίας άνω των 5 ετών και ενήλικες με έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα: χρόνια νοσήματα αναπνευστικού, καρδιακή νόσο, ανοσοκαταστολή, μεταμοσχεύσεις οργάνων, σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια νεφροπάθεια, σύνδρομο Down, χρόνιες παθήσεις ήπατος, νευρολογικά – νευρομυϊκά νοσήματα.
• Έγκυες ανεξαρτήτως ηλικίας κύησης, λεχωΐδες και θηλάζουσες.
• Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (Δείκτη Μάζας Σώματος >40Kg/m2) και παιδιά με ΔΜΣ >95ηΕΘ.
• Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια (π.χ. για νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα και άλλα).
• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά μικρότερα των 6 μηνών ή φροντίζουν ή διαβιούν με άτομα με υποκείμενο νόσημα, που αυξάνει τον κίνδυνο επιπλοκών της γρίπης.
• Κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό ιδρυμάτων (ιδρύματα χρονίως πασχόντων και μονάδες φιλοξενίας ηλικιωμένων, καταστήματα κράτησης) και σπουδαστές (σχολεία, στρατιωτικές και αστυνομικές σχολές, ειδικά σχολεία κ.λπ.).
• Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, λοιποί εργαζόμενοι, φοιτητές επαγγελμάτων υγείας σε κλινική άσκηση) και σε κέντρα διαμονής προσφύγων-μεταναστών.
• Κτηνίατροι, πτηνοτρόφοι, χοιροτρόφοι, εκτροφείς, σφαγείς και άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους.
• Άστεγοι.

Προσωπική υγιεινή

Η προσωπική υγιεινή είναι μείζονος σημασίας για την αποφυγή νόσησης λόγω της εποχικής γρίπης. Παρακάτω, παρατίθενται ορισμένες χρήσιμες συμβουλές καλής υγιεινής που μπορούμε να υιοθετήσουμε:

• Χρήση μάσκας προστασίας, ειδικότερα σε δημόσιους χώρους, ΜΜΜ, κλειστές δομές υγείας, κ.ά.
• Τακτική καλή υγιεινή των χεριών, ειδικά πριν και μετά το άγγιγμα του στόματος, της μύτης ή των ματιών.
• Καλύψτε το στόμα και τη μύτη σας με χαρτί υγείας όταν βήχετε ή φτερνίζεστε. Απορρίψτε τα λερωμένα χαρτομάντιλα σε κάδο απορριμμάτων με καπάκι και, στη συνέχεια, πλύνετε καλά τα χέρια σας.
• Δημιουργήστε καλή ανοσία του οργανισμού σας με ισορροπημένη διατροφή, τακτική άσκηση, επαρκή ανάπαυση, μείωση του στρες, αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ.

Καλή περιβαλλοντική υγιεινή

Πολύ σημαντικό είναι να διατηρείτε το περιβάλλον που ζείτε και εργάζεστε. Παρακάτω, παρατίθενται μερικές ακόμα συμβουλές που αφορούν την καλή υγιεινή του χώρου σας:

• Καθαρίζετε και απολυμαίνετε τακτικά τις επιφάνειες που αγγίζονται συχνά, όπως έπιπλα, παιχνίδια και αντικείμενα που μοιράζονται συχνά,
• Χρησιμοποιήστε απορροφητικό χαρτί μίας χρήσης για να σκουπίσετε ακαθαρσίες, όπως αναπνευστικές εκκρίσεις.
• Διατηρήστε καλό αερισμό εσωτερικών χώρων. Αποφεύγετε να πηγαίνετε σε πολυσύχναστους ή κακώς αεριζόμενους δημόσιους χώρους ή να φοράτε χειρουργική μάσκα κατά την παραμονή σας σε αυτούς.

Κρύωμα vs. Γρίπη

Αρκετοί άνθρωποι, συγχέουν τα συμπτώματα της γρίπης με το κοινό κρύωμα. Στον παρακάτω πίνακα θα δούμε τα κύρια σημάδια και συμπτώματα μεταξύ κρυώματος κι γρίπης και πως να τα ξεχωρίζετε σωστά.