Ηπατίτιδα: Πόσο καλά τη γνωρίζουμε;

Η ηπατίτιδα αποτελεί μία νόσο, η οποία πλήττει τόσο τους ενήλικες όσο και τα παιδιά. Οι μορφές της είναι πολλές και διαφορετικές, αλλά το πιο επικίνδυνο είναι η άγνοια γύρω από αυτή. Δυστυχώς οι περιπτώσεις ταμπού και κοινωνικού αποκλεισμού παραμένουν ακόμη και στην εποχή μας, με αποτέλεσμα την έλλειψη γνώσης και τη μη πρόληψη.

Ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την ολιστική προσέγγιση και τη σωστή ενημέρωση γύρω από την ηπατίτιδα, με στόχο την εξάλειψη του στίγματος, την πρόληψη και την απομυθοποίηση της νόσου. Η εξειδικευμένη ομάδα του ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ λοιπόν, μάς λύνει βασικές απορίες για την ηπατίτιδα τόσο τη μεταδοτική όσο και την αυτοάνοση.

Ηπατίτιδα & τι δε γνωρίζει το ευρύ κοινό για τη νόσο

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού, λόγω της ελλιπούς ενημέρωσης, δε γνωρίζει πως συχνά ο ιός είναι α- συμπτωματικός κι ο ασθενής φτάνει στο σημείο να το αντιληφθεί, όταν η νόσος έχει προχωρήσει σ’ επικίνδυνο βαθμό. Επιπλέον, οι άνθρωποι μπορεί να νομίζουν ότι ο τρόπος μετάδοσης του ιού συμβαίνει με τον ίδιο τρόπο, όπως μ’ ένα κρυολόγημα ή μία γρίπη. Υπάρχει πιθανότητα να σκεφτούν ότι η χειραψία, το αγκάλιασμα ή ακόμη και η ανταλλαγή φιλιών μ’ ένα άτομο που νοσεί, είναι αρκετά για να μεταδώσουν τον ιό. Ας καθησυχάσουμε λοιπόν το κοινό, αφού η «κανονική», συνήθης κοινωνική επαφή δεν αποτελεί μέσο μετάδοσης του ιού.

Πόσοι & ποιοι είναι οι τύποι της ηπατίτιδας;

Η ηπατίτιδα αποτελεί φλεγμονή του ήπατος. Το πιο κοινό αίτιο της φλεγμονής του ήπατος είναι ένας από τους πέντε ιούς ηπατίτιδας Α, Β, C, D και E. Η φλεγμονή λειτουργεί ως αντίδραση ενός ιστού σ’ ερεθισμό ή τραυματισμό. Οι ηπατίτιδες B, C, D επίσης μπορούν να είναι είτε οξείες είτε χρόνιες.

Υπάρχει και η αυτοάνοση ηπατίτιδα, όπου το ίδιο το αμυντικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στο ήπαρ και προκαλεί φλεγμονή. Η νόσος είναι χρόνια κι αν μείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια. Ο πρώτος τύπος, ή κλασικός, είναι η πιο κοινή μορφή αυτοάνοσης ηπατίτιδας, ο οποίος επηρεάζει κυρίως τις νέες γυναίκες και συνδέεται συχνά με άλλες αυτοάνοσες ασθένειες. Η αυτοάνοση ηπατίτιδα τύπου 2 είναι λιγότερο συχνή και επηρεάζει γενικά τα κορίτσια ηλικίας μεταξύ 2 και 14 ετών.

Ηπατίτιδα & συμπτώματα: Ποια είναι τα πρώτα σημάδια νόσησης;

Η Ηπατίτιδα A είναι μια οξεία μολυσματική ασθένεια του ήπατος, που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας A (HAV). Ο ιός της ηπατίτιδας Α έχει παγκόσμια κατανομή. Ετησίως εμφανίζονται περίπου 1,5 εκατ. νέες περιπτώσεις ηπατίτιδας Α σε όλο τον κόσμο.

Συμπτωματολογία ηπατίτιδας Α

Ο ένας στους τρεις που θα μολυνθεί από τον ιό, θα εκδηλώσει συμπτώματα (15-45 ημέρες μετά τη μόλυνση). Πιο αναλυτικά τα συμπτώματα είναι:

1. Ίκτερος: Δεν εκδηλώνεται πάντοτε. Εμφανίζεται σε 50- 80% των ενηλίκων με κίτρινη χροιά του δέρματος και των ματιών.
2. Κόπωση και μυαλγίες.
3. Πόνο στην κοιλιά και ιδιαίτερα στην περιοχή του ήπατος.
4. Ανορεξία.
5. Πυρετός.
6. Διάρροια.
7. Ναυτία και έμετοι.

Η ηπατίτιδα Α μπορεί να διαφέρει σε σοβαρότητα κάθε φορά. Συνήθως η ασθένεια είναι ήπιας μορφής και περιορίζεται από μόνη της. Σ’ ένα ποσοστό 2- 15% μπορεί να υποτροπιάσει (υποτροπιάζουσα ηπατίτιδα). Στα παιδιά έχει σχεδόν πάντα ήπια μορφή. Μόνο το 30% των παιδιών κάτω των 6 ετών έχουν συμπτώματα, ενώ το 90% δεν παρουσιάζουν ίκτερο. Ευτυχώς, δεν υπάρχει χρόνια μορφή της ασθένειας (όπως συμβαίνει με την ηπατίτιδα Β και την ηπατίτιδα C). Δηλαδή η λοίμωξη αυτοπεριορίζεται μέσα στους 6 μήνες.

Συμπτωματολογία ηπατιτίδων Β, C & D

Τα άτομα με χρόνιες ηπατίτιδες Β, C και D μπορεί να μην παρατηρήσουν συμπτώματα, ακόμη και μετά από χρόνια ζωής με τον ιό. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, μπορεί να παρατηρήσουν συμπτώματα από επιπλοκές της λοίμωξης όπως σοβαρή βλάβη στο ήπαρ. Στις οξείες μορφές τους παρατηρούνται τα εξής συμπτώματα:

1. Κούραση – εξάντληση
2. Πυρετό
3. Γενική αίσθηση αδιαθεσίας
4. Απώλεια όρεξης
5. Διάρροια
6. Κοιλιακό άλγος
7. Κιτρίνισμα του δέρματος και των ματιών (ίκτερος)
8. Σκούρα ούρα – αποχρωματισμένα κόπρανα

• Η χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β ή/ και της C είναι χωρίς συμπτώματα (στην ηπατίτιδα C μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όταν ο ασθενής είναι σε προχωρημένο στάδιο κίρρωσης).
• Η λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας Β συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα στους ενήλικες και συνήθως περνά μέσα σε λίγους μήνες χωρίς θεραπεία. Αλλά σε ποσοστό <5% στους ενήλικες και 40- 80% στα νεογνά και στα παιδιά ο ιός παραμένει και η λοίμωξη καθίσταται χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιός της ηπατίτιδας Β είναι εξαιρετικά μολυσματικός, συγκεκριμένα 50 έως 100 φορές πιο μολυσματικός από τον ιό HIV!
• Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου το 1- 2% του πληθυσμού έχει χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C κι ένας σημαντικός αριθμός ατόμων που έχουν χρόνια λοίμωξη (20%), θα αναπτύξουν κίρρωση κι ενδεχόμενα καρκίνο του ήπατος. Περίπου 399.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ηπατίτιδα C, κυρίως από κίρρωση και ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.
• Ο ιός της ηπατίτιδας D συνδέεται επιδημιολογικά με τον ιό της Ηπατίτιδας Β κι απαιτεί την παρουσία του τελευταίου για την εκδήλωση λοίμωξης. Οι άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν οξεία ηπατίτιδα D, χρόνια ηπατίτιδα D ή και τα δύο.

Ηπατίτιδα & πως μεταδίδεται

Τρόποι μετάδοσης ηπατίτιδας Α (είναι παρόμοιοι με αυτούς της ηπατίτιδας Ε)

Η νόσος έχει ενδημικό χαρακτήρα σε περιοχές του πλανήτη, καθώς η μετάδοσή του ιού ευνοείται από κακές συνθήκες διαβίωσης. Πιο συγκεκριμένα ο ιός της ηπατίτιδας Α (HAV) μεταδίδεται μέσω της κατάποσης μολυσμένων τροφίμων και νερού ή μέσω άμεσης επαφής μ’ ένα μολυσματικό άτομο. Ο ιός ηπατίτιδας Α βρίσκεται στα κόπρανα των ανθρώπων, που πάσχουν από ηπατίτιδα Α. Εξαπλώνεται όταν έρχεται το άτομο σε επαφή με κάτι που έχει μολυνθεί από το άτομο που νοσεί.

Ως εκ τούτου, η ηπατίτιδα Α μεταδίδεται πιο συχνά μέσω πόσιμου νερού, που δεν είναι κατάλληλα επεξεργασμένο (πχ. νερό από πηγάδι) ή τροφίμων (π.χ. λαχανικών ή οστρακόδερμων που έχουν αλιευθεί από περιοχές που χύνονται λύματα) που έχουν μολυνθεί με τον ιό. Είναι πολύ εύκολο να εξαπλωθεί όταν υπάρχει κακή υγιεινή στον χώρο ή κακή ατομική υγιεινή.

Τρόποι μετάδοσης ηπατίτιδας Β

Είναι σημαντικό να τονισθεί πως η ηπατίτιδα Β δε μεταδίδεται με το φιλί, την αγκαλιά, τον βήχα, το φτέρνισμα ή την κοινή χρήση οικιακών σκευών (πιάτα, μαχαίρια, μαχαιροπήρουνα) αλλά μπορεί να μεταδοθεί:

1. Μέσω πόσιμου νερού που δεν είναι κατάλληλα επεξεργασμένο (πχ. νερό από πηγάδι)
2. Μέσω τροφίμων (π.χ. λαχανικών ή οστρακόδερμων που έχουν αλιευθεί από περιοχές που χύνονται λύματα) που έχουν μολυνθεί με τον ιό
3. Κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, ιδιαίτερα χωρίς τη χρήση προφυλακτικού
4. Επικίνδυνες πρακτικές των χρηστών ενέσιμων ναρκωτικών (ανταλλαγή συρίγγων)
5. Κακή ατομική υγιεινή

Τρόποι μετάδοσης ηπατίτιδας C

Ο ιός της ηπατίτιδας C ΔΕ μεταδίδεται με το νερό, την τροφή, τα μαγειρικά ή σκεύη εστίασης, τις τουαλέτες, την κοινωνική επαφή (χειραψία, αγκαλιά, φιλί, βήχας, φτέρνισμα), τον θηλασμό (μητέρες με ηπατίτιδα C θα πρέπει να σταματούν τον θηλασμό μόνο εάν έχουν στις θηλές τους πληγές που αιμορραγούν). Οι πραγματικοί τρόποι μετάδοσης είναι οι εξής:

1. Επαγγελματική έκθεση μετά από ατύχημα με τρύπημα βελόνης (π.χ. εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη)
2. Από τη μητέρα που είναι φορέας του ιού στο νεογέννητο μωρό της
3. Κοινή χρήση συρίγγων / βελονών
4. Σπάνια με σεξουαλική επαφή χωρίς τη χρήση προφυλακτικού
5. Με το τατουάζ, piercing όταν δεν τηρούνται οι κανόνες υγιεινής και αποστείρωσης
6. Κοινή χρήση προσωπικών αντικειμένων που έρχονται σε επαφή με αίμα (π.χ. οδοντόβουρτσα, ξυραφάκι, νυχοκόπτες) ατόμου που είναι φορέας του ιού
7. Αιμοκάθαρση/ μετάγγιση αίματος ή παραγώγων του πριν το 1992

Τρόποι μετάδοσης ηπατίτιδας D

Μεταδίδεται κυρίως από την επαφή με μολυσμένο αίμα (μεταγγίσεις αίματος, χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών), με σεξουαλική επαφή κι από μολυσμένη μητέρα στο νεογνό της κατά τη διάρκεια του τοκετού. Ομάδες υψηλού κινδύνου θεωρούνται οι χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών, οι ασθενείς σε αιμοκάθαρση, οι σεξουαλικοί σύντροφοι πασχόντων και τα νεογνά που εκθέτονται στον ιό μητέρων.

Αυτοάνοση ηπατίτιδα: Πότε & γιατί συμβαίνει;

Η αυτοάνοση ηπατίτιδα είναι μια νόσος, κατά την οποία το ίδιο το αμυντικό σύστημα του σώματος επιτίθεται στο ήπαρ και προκαλεί φλεγμονή. Η νόσος είναι χρόνια κι αν μείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση και ηπατική ανεπάρκεια. Η συγκεκριμένη θεραπεία έχει δύο τύπους. Ο πρώτος τύπος, ο κλασικός, είναι η πιο κοινή μορφή και επηρεάζει κυρίως νέες γυναίκες, ενώ συχνά συνδέεται και με άλλες αυτοάνοσες ασθένειες.

Ο δεύτερος τύπος είναι λιγότερο συχνός κι εντοπίζεται κυρίως σε κορίτσια μεταξύ 2 και 14 ετών. Η αυτοάνοση ηπατίτιδα προκαλείται από την επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στα ηπατικά κύτταρα, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται μακροχρόνια φλεγμονή και ηπατική βλάβη. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα επιτίθεται κανονικά σε βακτηρίδια, ιούς κι άλλους εισβολείς οργανισμούς. Σε περίπτωση όμως που στρέφεται εναντίον των κυττάρων του ίδιου του οργανισμού, κάνουμε λόγο για αυτοανοσία. Γενετικοί παράγοντες, κληρονομικότητα και προγενέστερες λοιμώξεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.

Τα συμπτώματα είναι ελάχιστα, με τα πιο συχνά την κόπωση, την κοιλιακή δυσφορία, τον πόνο στις αρθρώσεις, τον κνησμό, τον ίκτερο (κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού μέρους των ματιών), το διογκωμένο ήπαρ, τη ναυτία και τα αραχνοειδή αιμαγγειώματα στο δέρμα. Επιπλέον συμπτώματα είναι τα σκουρόχρωμα ούρα, η απώλεια όρεξης, τα ανοιχτά κόπρανα αι η απουσία εμμηνόρροιας. Οι πιο σοβαρές επιπλοκές περιλαμβάνουν ασκίτη, δηλαδή υγρό στην κοιλιά και διανοητική σύγχυση. Η αυτοάνοση ηπατίτιδα μπορεί να εμφανιστεί με οξεία ηπατίτιδα στο 10%- 20% των περιπτώσεων.

Για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση αυτοάνοσης ηπατίτιδας, θα χρειαστούν εξετάσεις αίματος, ηπατική βιοψία ή ελαστογραφία ήπατος. Στόχος της θεραπείας είναι να σταματήσει η επίθεση του σώματος με την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό επιτυγχάνεται με την πρεδνιζόνη, έναν τύπο στεροειδούς αλλά και με την αζαθειοπρίνη. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μπορεί να ελεγχθεί, αλλά δεν υπάρχει πλήρης ίαση. Έτσι, πολλοί ασθενείς θα χρειαστεί να παραμείνουν στο φάρμακο για χρόνια ή και για όλη τους τη ζωή. Βέβαια, δυστυχώς η μακροχρόνια χρήση στεροειδών μπορεί να προκαλέσει σημαντικές παρενέργειες, όπως διαβήτη, οστεοπόρωση, υψηλή αρτηριακή πίεση, γλαύκωμα, αύξηση βάρους και μειωμένη αντίσταση σε άλλες λοιμώξεις. Για τον έλεγχο των ανεπιθύμητων αυτών ενεργειών ενδέχεται να χρειαστούν επιπλέον φάρμακα. Το 70% των ασθενών είναι γυναίκες μεταξύ 15 και 40 ετών.

Πόσο επικίνδυνη είναι για τη ζωή του ασθενούς;

Η χρόνια ιογενής ηπατίτιδα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο και σχετίζεται με σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα. Μεγάλο ποσοστό των ασθενών καταλήγουν λόγω επιπλοκών από τη χρόνια λοίμωξη, όπως είναι η κίρρωση του ήπατος, η ηπατική ανεπάρκεια κι ο ηπατοκυτταρικός καρκίνος (HCC). Υψηλός κίνδυνος θανάτου υπάρχει για ασθενείς, που δεν έχουν τεθεί σε παρακολούθηση και δεν έχουν λάβει αντιική αγωγή.

Ποια είναι η πιο επικίνδυνη μορφή της, η Α, η Β ή η C;

Οι διαφορετικοί τύποι ηπατίτιδας δεν έχουν την ίδια βαρύτητα. Μεταξύ των πιο συχνών τύπων, οι τύποι B και C είναι οι πλέον απειλητικοί για τη δημόσια υγεία. Κάποιες μορφές ηπατίτιδας εξαφανίζονται από μόνοι τους, ενώ υπάρχουν άλλοι που προκαλούν μόνιμες βλάβες στο ήπαρ και μπορεί να προκαλέσουν ακόμη και καρκίνο του ήπατος. Αναλυτικότερα, η ηπατίτιδα Α έχει βαριά συμπτώματα για μια σύντομη χρονική περίοδο, δίχως να παρατηρούνται μακροπρόθεσμες επιπλοκές.

Σε αντίθεση η ηπατίτιδα Β πιθανόν να αποβεί εξαιρετικά επικίνδυνη, εάν η λοίμωξη έχει πάρει χρόνιο χαρακτήρα. Αποτελεί μία από τις σημαντικότερες ασθένειες παγκοσμίως, με σοβαρές επιπτώσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας, με αυξημένη νοσηρότητα και υψηλά ποσοστά θνησιμότητας. Η ηπατίτιδα C σε αρχικό στάδιο δεν εμφανίζει συμπτώματα αλλά το 60%- 80% των ασθενών αναπτύσσει χρόνια ηπατική λοίμωξη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση και καρκίνο του ήπατος, ακόμη και σε θάνατο εάν δε θεραπευτεί έγκαιρα.

Η ηπατίτιδα αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά και μπορεί να θεραπευθεί οριστικά;

Στην περίπτωση της ηπατίτιδας Α, δεν υπάρχουν θεραπείες, εκτός από την προσεκτική παρακολούθηση της ηπατικής λειτουργίας. Τα συμπτώματα του ασθενούς μπορούν να βελτιωθούν σε κάποιο βαθμό με ξεκούραση και σωστή διατροφή. Εάν υπάρχουν σοβαρά συμπτώματα, όπως επίμονος εμετός κι επιπλοκές, απαιτείται εισαγωγή σε νοσοκομείο.

Στην οξεία ηπατίτιδα Β, σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, χρειάζεται ειδική φαρμακευτική αγωγή που αντιμετωπίζει τα συμπτώματα με επιτυχία. Σε περίπτωση χρόνιας λοίμωξης, όταν ο ιός είναι ενεργός, μπορεί να χορηγηθεί θεραπεία με φάρμακα τα οποία θέτουν τον ιό υπό έλεγχο κι εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό του, αποτρέποντας τον κίνδυνο της ηπατικής βλάβης. Αυτή η μορφή ηπατίτιδας απαιτεί συχνά τη μακροχρόνια ή δια βίου θεραπεία και την τακτική παρακολούθηση.

Η λοίμωξη από ηπατίτιδα C αντιμετωπίζεται με τα νέα αντιικά φάρμακα, τα οποία χορηγούνται για διάστημα 8 έως 12 εβδομάδων χωρίς παρενέργειες. Απαραίτητες για την επιλογή του κατάλληλου σχήματος και της έναρξης της θεραπείας, αλλά και για την αξιολόγηση της θεραπείας μετά το πέρας της λήψης της, αποτελούν οι εξετάσεις αίματος και η παρακολούθηση από γιατρό. Τα άτομα που πάσχουν από οξεία ηπατίτιδα C, συχνά δε γνωρίζουν ότι είναι φορείς του ιού και συνεπώς δε βρίσκονται σε θεραπεία. Βέβαια, εάν κάποιος αντιληφθεί ότι έχει εκτεθεί στον ιό, μπορεί να το αντιμετωπίσει έγκαιρα και να προταθεί φαρμακευτική αγωγή. Οι ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα C, θα πρέπει απαραίτητα να έχουν ιατρική παρακολούθηση, να μην καταναλώνουν αλκοόλ, να μην προχωρούν σε λήψη φαρμακευτικής αγωγής χωρίς ιατρική οδηγία και να εμβολιάζονται για την ηπατίτιδα Α και Β.

Ηπατίτιδα & πρόληψη για τη νόσο

Η πρόληψη έγκειται στην τήρηση των κανόνων και των μέτρων υγιεινής και στην ενεργητική ανοσοποίηση. Οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να χρησιμοποιούν γάντια και να χειρίζονται αιχμηρά αντικείμενα με ασφάλεια. Επίσης πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή κατά τη σεξουαλική επαφή και το μοίρασμα των προσωπικών αντικειμένων (ξυραφάκια, οδοντόβουρτσες, νυχοκόπτες). Ακόμη και στην περίπτωση τατουάζ ή piercing υπάρχει περίπτωση να μολυνθεί κάποιος από εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν, εάν δεν έχουν αποστειρωθεί σωστά.

Σε ό,τι αφορά στο εμβόλιο, αποτελεί ένα ασφαλές κι αποτελεσματικό μέσο πρόληψης με 95% επιτυχής ανοσοποίηση μετά από μια δόση και 100% επιτυχής ανοσοποίηση μετά από δύο δόσεις. Για την ηπατίτιδα Β το εμβόλιο χορηγείται σε 3 δόσεις ενδομυϊκά και πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 2 μήνες μεταξύ τους. Η πλήρης κάλυψη για τη νόσο παρέχεται έπειτα από 3 δόσεις εμβολίου.

Τα άτομα που πρέπει να εμβολιάζονται πέρα από τον γενικό πληθυσμό είναι οι χρήστες ναρκωτικών ουσιών, άτομα με HIV λοίμωξη, άστεγοι, άτομα που έχουν πιθανότητες να εκτεθούν σε μολυσμένα βιολογικά υλικά, όπως επαγγελματίες υγείας, εργαζόμενοι σε καταστήματα κράτησης, όσοι πρόκειται να ταξιδέψουν σε χώρες με μεγάλη ενδημικότητα της νόσου, όλα τα ευαίσθητα άτομα που έρχονται σ’ επαφή με ασθενείς με οξεία ηπατίτιδα, οι χρόνιοι ηπατοπαθείς. Αντενδείξεις εμβολιασμού είναι η σοβαρή αλλεργία σ’ ένα από τα συστατικά του εμβολίου ή αλλεργική αντίδραση μετά από προηγούμενη δόση, καθώς και το οξύ εμπύρετο νόσημα.

💡Όλοι όσοι ζουν κι έχουν εγκατασταθεί νόμιμα στην Ελλάδα, δικαιούνται δωρεάν ιατρική περίθαλψη. Σε περίπτωση διάγνωσης ηπατίτιδας ο ασθενής χορηγείται τα φάρμακα νοσοκομειακά και δωρεάν, εφόσον είναι ασφαλισμένος σε δημόσιο ασφαλιστικό φορέα που είναι ενταγμένος στον ΕΟΠΥΥ ή είναι ασφαλισμένος στην Πρόνοια.