Κοιλιοκάκη: Τι απαγορεύεται στη διατροφή;

Η κοιλιοκάκη δεν αποτελεί απλώς μια δυσανεξία στη γλουτένη, αλλά μία αυτοάνοση πάθηση που απαιτεί πλήρη αποφυγή της γλουτένης. Για όσους πάσχουν από κοιλιοκάκη, ακόμη και ίχνη γλουτένης μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές εντερικές βλάβες και ενοχλητικά συμπτώματα. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; «Αντίο» σε αρτοσκευάσματα, ζυμαρικά, γλυκά και πολλά ακόμα αγαπημένα φαγητά, εκτός αν είναι ειδικά πιστοποιημένα ως gluten-free.

Στο άρθρο μας, θα δούμε τι πρέπει να βγάλει οριστικά από τη διατροφή του ένα άτομο με κοιλιοκάκη και πώς να αποφευχθούν παγίδες που κρύβονται σε απρόσμενα προϊόντα.

Τι είναι η Κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση πάθηση όπου το σώμα αντιδρά στη γλουτένη σαν να είναι εχθρός, προκαλώντας σοβαρές βλάβες στο έντερο. Σκεφτείτε την κοιλιοκάκη σαν έναν συναγερμό που χτυπάει λάθος κάθε φορά που καταναλώνει ο ασθενής ψωμί, ζυμαρικά ή οτιδήποτε με γλουτένη, οδηγώντας σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών και διάφορα δυσάρεστα συμπτώματα.

Ορισμός και διάγνωση

Σύμφωνα με το Celiac Disease Foundation [6], η κοιλιοκάκη ορίζεται ως μία σοβαρή αυτοάνοση ασθένεια που εμφανίζεται σε άτομα με γενετική προδιάθεση, όπου η πρόσληψη γλουτένης οδηγεί σε βλάβη στο λεπτό έντερο. Εκτιμάται ότι προσβάλλει 1 στους 100 ανθρώπους παγκοσμίως, αλλά μόνο το 30% περίπου διαγιγνώσκονται σωστά.

Η κοιλιοκάκη είναι κληρονομική, όπου σημαίνει πως μπορεί να εμφανιστεί στους απογόνους ενός ασθενή. Τα άτομα με συγγενή πρώτου βαθμού με κοιλιοκάκη έχουν πιθανότητα 1 προς 10 κινδύνου για ανάπτυξη κοιλιοκάκης. Επιπλέον, η κοιλιοκάκη μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Διάγνωση

Σύμφωνα με τον NHS UK [3], η εξέταση για κοιλιοκάκη θα πρέπει να γίνει αν υπάρχουν τουλάχιστον 1 από τα παρακάτω συμπτώματα ή έχει ο ασθενής συγγενή πρώτου βαθμού άτομο με κοιλιοκάκη:

• επίμονα ανεξήγητα γαστρεντερικά συμπτώματα, όπως διάρροια, στομαχόπονος και φούσκωμα
• καθυστερημένη ανάπτυξη
• παρατεταμένη κόπωση
• ακούσια απώλεια βάρους
• σοβαρά ή επίμονα στοματικά έλκη
• ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία ή αναιμία από έλλειψη βιταμίνης Β12 ή φυλλικού οξέος
• διαβήτης τύπου 1
• αυτοάνοσα νοσήματα του θυρεοειδούς, συμπεριλαμβανομένου του υπολειτουργούντος θυρεοειδούς (υποθυρεοειδισμός) ή του υπερλειτουργούντος θυρεοειδούς (υπερθυρεοειδισμός)
• σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS)

Η εξέταση για κοιλιοκάκη περιλαμβάνει εξέταση αίματος. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης για κοιλιοκάκη, θα πρέπει να γίνεται κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν γλουτένη, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ακρίβεια των εξετάσεων. Απαγορεύεται, δε, να ξεκινήσει ο εξεταζόμενος μια δίαιτα χωρίς γλουτένη, μέχρι να επιβεβαιωθεί η διάγνωση από ειδικό, ακόμη και αν τα αποτελέσματα της εξέτασης αίματος είναι θετικά.

Εκτός των εξετάσεων αίματος, μπορεί να απαιτηθεί κι η διενέργεια βιοψίας. Η βιοψία γίνεται στο νοσοκομείο, συνήθως από γαστρεντερολόγο. Η βιοψία μπορεί να βοηθήσει στην επιβεβαίωση της διάγνωσης της κοιλιοκάκης.

Μετά τη διάγνωση, μπορεί να χρειαστούν κι άλλες εξετάσεις για να διαπιστωθεί η σοβαρότητα της κατάστασης, όπως χαρτογράφηση DEXA, στην περίπτωση που μπορεί να έχει επηρεαστεί η οστική πυκνότητα.

🤔 Quiz: Πόσα γνωρίζεις για τη γλουτένη;

Απαγορευμένες Τροφές για Κοιλιοκάκη

Βασικό μέρος της καθημερινότητας ενός ασθενή με κοιλιοκάκη αποτελούν οι απαγορευμένες τροφές για την πάθηση.

Πλήρης κατάλογος και εναλλακτικές

Σύμφωνα με το National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases [7], ένας ασθενής που πάσχει από κοιλιοκάκη, θα πρέπει να αφαιρέσει οριζοντίως τρόφιμα, ροφήματα και ποτά, τα οποία περιέχουν γλουτένη. Ακόμα και τροφές με υπολείμματα γλουτένης απαγορεύονται.

Ο ασθενής θα πρέπει να τηρήσει τη δίαιτα αυτή εφ’όρου ζωής, καθώς μιλάμε για ένα αυτοάνοσο νόσημα. Παράλληλα, όμως, είναι σημαντικό να επισημάνουμε πως μια δίαιτα χωρίς γλουτένη θα συμβάλλει στην αποτροπή επανεμφάνισης των συμπτωμάτων εντερικής βλάβης.

Η τήρηση μιας δίαιτας χωρίς γλουτένη μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης και να θεραπεύσει τη βλάβη στο λεπτό έντερο. Τα άτομα με κοιλιοκάκη πρέπει να ακολουθούν μια δίαιτα χωρίς γλουτένη για όλη τους τη ζωή για να αποτρέψουν την επανεμφάνιση των συμπτωμάτων και της εντερικής βλάβης.

Ακολουθεί μια σειρά με απαγορευμένες τροφές που μπορούν να σας βοηθήσουν να καθορίσετε τι πρέπει να τρώτε και τι να αποφεύγετε. Αποφύγετε τα ακόλουθα συστατικά:

• Σιτάρι
• Σίκαλη
• Κριθάρι
• Σιμιγδάλι
• Φαρίνα
• Βύνη
• Πλιγούρι
• Τριτικάλε
• Όλυρα ή σίτος σπέλτα
• Αλεύρι τύπου Graham

Αποφύγετε, επίσης, αυτά τα προϊόντα, εκτός αν στην ετικέτα αναγράφεται «glutten-free»:

• Μπύρα
• Ψωμί
• Κέικ και πίτες
• Καραμέλες
• Δημητριακά
• Μπισκότα
• Κράκερς
• Κρουτόν
• Σάλτσες
• Βρώμη
• Ζυμαρικά
• Επεξεργασμένα κρέατα, όπως λουκάνικο και χοτ ντογκ
• Σάλτσες σαλάτας
• Σούπες

Δε θα πρέπει να ξεχνάτε πως ο γιατρός σας ή ένας διαιτολόγος μπορεί να σας καθοδηγήσει σχετικά με το τι πρέπει να τρώτε και να πίνετε για να διατηρήσετε μια ισορροπημένη διατροφή, χωρίς γλουτένη.

🧐 Γλουτένη: Μύθοι & Αλήθειες

Διαχείριση της Κοιλιοκάκης

Ο πιο αξιόπιστος τρόπος για την αντιμετώπιση και διαχείριση της κοιλιοκάκης, είναι η υιοθέτηση μιας αυστηρής δίαιτας χωρίς γλουτένη για το υπόλοιπο της ζωής του ασθενούς. Μάλιστα, με την τήρηση αυτής της δίαιτας για μερικές εβδομάδες, το λεπτό έντερο θα αρχίσει να χαλαρώνει και να αποκαθίσταται η γαστροπεπτική ομαλότητα.

Συμβουλές για την καθημερινότητα

Όπως επισημάνθηκε πολλάκις, ακόμα και ελάχιστες γλουτένης μπορεί να είναι επιβλαβείς για την υγεία του ασθενούς. Γι’ αυτό, είναι πολύ σημαντικό να μελετώνται προσεκτικά οι ετικέτες των προϊόντων. Ως προς αυτή τη συμβουλή, είναι σημαντικό να ελέγχετε την ετικέτα, όχι μόνο σε τροφές, ποτά και ροφήματα, αλλά και σε προϊόντα όπως φάρμακα και οδοντόκρεμες.

Εν συνεχεία, όταν επιθυμείτε να καταναλώσετε μια τροφή ή ένα ποτό εκτός σπιτιού, θα πρέπει να ρωτάτε το προσωπικό στο εκάστοτε κατάστημα εστίασης αν έχει glutten-free προϊόντα. Μερικές φορές, ακόμη και τρόφιμα που δεν περιέχουν φυσικά γλουτένη παρασκευάζονται ή συσκευάζονται σε εγκαταστάσεις που τα εκθέτουν σε αυτή.

Ως προς τις τροφές που μπορείτε να καταναλώνετε, μερικές προτάσεις αφορούν:

• Ρύζι
• Πατάτες
• Καλαμπόκι και ποπ κορν
• Φασόλια
• Ξηροί καρποί
• Βρώμη
• Κινόα
• Αμάραντος
• Κρασί
• Φρέσκα φρούτα και λαχανικά που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία
• Κρέατα, ψάρια και πουλερικά που δεν έχουν πρόσθετα συστατικά και επεξεργασία, όπως το λουκάνικο
• Αποφυγή γαλακτοκομικών προϊόντων με πρόσθετα συστατικά
• Προτίμηση σε σπιτικές σούπες, σάλτσες σαλάτας και γλυκά

Φυσικά, εκτός των παραπάνω προϊόντων, μπορείτε να αναζητήσετε και προϊόντα glutten-free, όπως ζυμαρικά, αρτοσκευάσματα και ποτά.

Παράλληλα, αν παρατηρήσετε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών λόγω της διατροφής κατά της κοιλιοκάκης, μπορείτε να επικοινωνήσετε με έναν γιατρό, έτσι ώστε να σας προτείνει συμπληρώματα διατροφής, τα οποία θα καλύψουν τις ανάγκες σας.

Συχνές Ερωτήσεις