Μαστίτιδα: αίτια, συμπτώματα & ο ρόλος του θηλασμού

Η μαστίτιδα είναι μία φλεγμονή του μαστού που εμφανίζεται αρκετά συχνά στις θηλάζουσες μητέρες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, εμφανίζεται τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή κατά τη γαλουχία ή και ακόμα μετά την εμμηνόπαυση.

Στο άρθρο μας, θα μάθουμε για τη μαστίτιδα, τα αίτια που προκαλούν την εμφάνιση της, συμπτώματα που συνοδεύουν τη φλεγμονή και τρόπους αποτελεσματικής αντιμετώπισης του προβλήματος.

Τι είναι η μαστίτιδα;

Σύμφωνα με τους Mitchell, K. B., Johnson, H. M., Rodríguez, J. M., Eglash, A., Scherzinger, C., Widmer, K., Berens, P., Miller, B., & the Academy of Breastfeeding Medicine (2022), η μαστίτιδα αποτελεί μια συχνή πάθηση στα άτομα που θηλάζουν και συμβάλλει στον πρόωρο απογαλακτισμό. Είναι επί της ουσίας φλεγμονή (πρήξιμο) στο στήθος, η οποία συνήθως προκαλείται από κάποια λοίμωξη.

Η συχνότητα εμφάνισης ανέρχεται σε 3-20% κατά τους έξι πρώτους μήνες μετά τη γέννηση. Ωστόσο, η πλειονότητα των περιπτώσεων εμφανίζεται κατά τις πρώτες έξι εβδομάδας. Σε κάθε περίπτωση, η μαστίτιδα μπορεί να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια της γαλουχίας ή της εγκυμοσύνης.

Τύποι μαστίτιδας

Η μαστίτιδα διακρίνεται σε 3 τύπους:

1. Γαλακτική μαστίτιδα: Σύμφωνα με τους Melodie M. Blackmon; Hao Nguyen; Pinaki Mukherji, η μαστίτιδα κατά τη γαλουχία οφείλεται στην ανεπαρκή αποστράγγιση του γάλακτος και στην εισαγωγή βακτηρίων. Τα συνήθη σενάρια που οδηγούν σε ανεπαρκή αποστράγγιση του γάλακτος περιλαμβάνουν τη σπάνια σίτιση, την υπερπροσφορά γάλακτος, τον γρήγορο απογαλακτισμό, την ασθένεια της μητέρας ή του παιδιού και την απόφραξη του αγωγού. Ο συγκεκριμένος τύπος αποτελεί τον πιο συνηθισμένο κατά τη διάρκεια του θηλασμού.
2. Περιεδρική μαστίτιδα: Η περιεδρική μαστίτιδα είναι μια παρατεταμένη φλεγμονώδης νόσος, αλλά η αιτία της είναι ελάχιστα κατανοητή. Πρόκειται για μια μη γαλακτική μαστίτιδα, σύμφωνα με τον Lu Liu et., 2017, που είναι καλοήθης. Οι αγωγοί κάτω από τις θηλές αποκτούν φλεγμονή και μολύνονται. Ο συγκεκριμένος τύπος προσβάλλει κατά βάση γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
3. Κοκκιωματώδης μαστίτιδα: Πρόκειται για μια σπάνια μη γαλακτική μαστίτιδα, που προσβάλλει τις γυναίκες εντός 5 ετών μετά τον τοκετό. Οι μαστοί αποκτούν φλεγμονή και μπορεί να μιμούνται τα συμπτώματα του καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, η κατάσταση είναι καλοήθης.

Πόσο κρατάει η μαστίτιδα;

Με την έναρξη της θεραπείας, θα πρέπει να δείτε βελτίωση σε 24 έως 72 ώρες. Θα πρέπει να είστε εντελώς καλά σε 10-14 ημέρες.

Αιτίες της μαστίτιδας

Η συνηθέστερη αιτία μαστίτιδας είναι η υπερβολική παραγωγή γάλακτος. Αυτή η κατάσταση προκαλεί στένωση των γαλακτοφόρων πόρων, επειδή ο περιβάλλων ιστός ασκεί πίεση στους πόρους. Αυτό οδηγεί σε διόγκωση, με το στήθος είναι εξαιρετικά γεμάτο και πρησμένο.

Άλλες αιτίες της μαστίτιδας είναι κι οι κάτωθι:

• Απόφραξη του μαστού λόγω κακής τροφοδοσίας από το παιδί – δε ρουφάει ή δεν προσκολλάται σωστά ή απλά επειδή προτιμάει τον έναν μαστό μόνο.
• Δεν ταΐζετε ή δεν αντλείτε τακτικά. Αυτό ονομάζεται φλεγμονώδης μαστίτιδα.
• Ένας σπάνιος τύπος καρκίνου που ονομάζεται φλεγμονώδες καρκίνωμα μπορεί επίσης να προκαλέσει μαστίτιδα.
• Η μαστίτιδα μπορεί επίσης να εμφανιστεί όταν βακτήρια από το στόμα του μωρού σας ή από το δέρμα σας εισέλθουν σε έναν γαλακτοφόρο πόρο μέσω μιας πληγής στη θηλή. Τα βακτήρια μπορούν να αναπαραχθούν στο γάλα που παραμένει στο στήθος, προκαλώντας πρήξιμο. Αυτό ονομάζεται βακτηριακή μαστίτιδα.

Παράλληλα, παράγοντες κινδύνου για την πρόκληση μαστίτιδας είναι οι παρακάτω:

• Ιστορικό μαστίτιδας
• Θηλές με πληγές
• Ένδυση με στενό σουτιέν
• Υπερβολική κούραση και στρες
• Κακή διατροφή
• Κάπνισμα

Συμπτώματα της μαστίτιδας

Τα συμπτώματα της μαστίτιδας μπορεί να εμφανιστούν ξαφνικά. Μπορεί να αφορούν το ένα ή και τα δύο στήθη. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Ευαισθησία ή αίσθηση υψηλής θερμοκρασίας στον μαστό
• Οίδημα του μαστού
• Πάχυνση του ιστού του μαστού ή ογκίδιο στον μαστό
• Πόνος ή αίσθημα καύσου πριν, μετά ή και κατά τη διάρκεια του θηλασμού
• Ερυθρότητα του δέρματος
• Αίσθημα αδιαθεσίας και κόπωση
• Πυρετός 38,3° ή μεγαλύτερος
• Κνησμός

Αν παρατηρήσετε απόστημα στον μαστό, τότε μιλάμε για επιπλοκή της μαστίτιδας και θα πρέπει να επικοινωνήσετε άμεσα με έναν γιατρό.

Θεραπεία της μαστίτιδας

Σύμφωνα με τον οδηγό «Breast Feeding – Mastitis and Breast Abscess Treatment and Prevention» του κυβερνητικού οργανισμού Υγείας της Νέας Ζηλανδίας Te Whatu Ora, τα τρέχοντα δεδομένα αποκαλύπτουν πως είναι σημαντικό να μειωθεί η φλεγμονή των γύρω ιστών και να γίνει ρύθμιση της παραγωγής γάλακτος από τον προσβεβλημένο μαστό. Πρακτικές υπερβολικής άντλησης ή αποστράγγισης, δεν ενδείκνυνται. Η υπερδιέγερση της γαλακτοπαραγωγής επιδεινώνει το οίδημα και την κυψελιδική συμφόρηση, με αποτέλεσμα η φλεγμονώδης μαστίτιδα να εξελιχθεί σε οξεία.

Αντιβιώσεις για μαστίτιδα

Η μαστίτιδα αντιμετωπίζεται συνήθως με αντιβιοτικά, μαζί με την αποστράγγιση του γάλακτος από το στήθος. Η αγωγή συστήνεται για 5-10 ημέρες, ανάλογα το πλάνο θεραπείας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να σχηματιστεί απόστημα μαστού (συλλογή πύου). Η αφαίρεσή του πραγματοποιείται με αποστράγγιση ή χειρουργική επέμβαση και στη συνέχεια λήψη αντιβιοτικών.

Παράλληλα, χρησιμοποιούνται ήπια αναλγητικά, όπως ιβουπροφαίνη, για τη μείωση του οιδήματος και του πόνου. Σε κάθε περίπτωση, ένας γιατρός θα σας προτείνει την κατάλληλη αγωγή για αντιμετώπιση της μαστίτιδας.

Φυσικοί τρόποι ανακούφισης

Σε αρκετές περιπτώσεις, η ανακούφιση των συμπτωμάτων της μαστίτιδας μπορεί να επιτευχθεί με φυσικές μεθόδους, όπως:

• Θηλάστε το μωρό σας όποτε και για όσο το επιθυμεί.
• Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε icepacks για ανακούφιση του οιδήματος.
• Αφήστε το γάλα να ρέει, εάν αυτό συμβεί ενώ το μωρό τρέφεται από τον άλλο μαστό.
• Δεν συνιστώνται ζεστά ντους και θερμότητα, καθώς μπορεί να επιδεινώσουν τη φλεγμονή.
• Μην κάνετε μασάζ στη φλεγμονώδη περιοχή. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα περαιτέρω βλάβη των ιστών και επιδείνωση της φλεγμονής.
• Αποφύγετε τα περιοριστικά εσώρουχα και ρούχα.
• Ξεκουράστε το στήθος και μην προσπαθείτε να το αποστραγγίσετε με υπερβολικό θηλασμό.
• Προσφέρετε στο μωρό σας να θηλάσει εάν το στήθος σας είναι άβολα γεμάτο.
• Βεβαιωθείτε ότι το μωρό σας βρίσκεται στη σωστή στάση κατά τον θηλασμό. Εάν χρειάζεστε βοήθεια, ρωτήστε τη μαία σας ή έναν γυναικολόγο.
• Καταναλώνετε πολλά υγρά και ξεκουραστείτε αρκετά.

Πρόληψη της μαστίτιδας

Μόλις διαγνωστεί, η μαστίτιδα συνήθως αντιμετωπίζεται εύκολα και αποτελεσματικά. Ωστόσο, δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία.

Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης μαστίτιδας:

• Εάν είναι εφικτό, θηλάζετε αποκλειστικά.
• Ταΐζετε συχνά και με ανταπόκριση, καθώς τα μεγάλα κενά μεταξύ των τροφοδοσιών μπορεί να δημιουργήσουν συσσώρευση μητρικού γάλακτος.
• Ενθαρρύνετε το μωρό σας να καταναλώσει γάλα, εάν αισθάνεστε ότι το στήθος σας γεμίζει.
• Βεβαιωθείτε ότι το μωρό σας εφαρμόζει σωστά το στόμα του στη θηλή – δοκιμάστε διαφορετικές θέσεις θηλασμού για να καταλάβετε ποια είναι η πιο άνετη.
• Περιμένετε να ολοκληρωθεί το τάισμα από το μωρό σας – συνήθως αποτραβιούνται από το στήθος όταν τελειώνουν.
• Αποφύγετε να φοράτε σουτιέν ή ρούχα που είναι πολύ στενά και ασκούν πίεση στο στήθος σας.
• Να περιποιείστε άμεσα τις πληγωμένες ή τραυματισμένες θηλές.
• Ξεκινήστε κάθε τάισμα από εναλλασσόμενους μαστούς για να διασφαλίσετε ότι το γάλα απομακρύνεται συχνά και από τους δύο μαστούς.
• Ακολουθείτε υγιή και ισορροπημένη διατροφή, αποτρέποντας σημάδια κόπωσης και εξάντλησης.
• Εάν είστε στο στάδιο του απογαλακτισμού, προσπαθήστε να το κάνετε σταδιακά, μειώνοντας τους θηλασμούς σε διάστημα αρκετών εβδομάδων.
• Μη δίνετε στο μωρό σας άλλα υγρά εκτός από το μητρικό γάλα, εκτός κι αν σας το συστήσει γιατρός.

Πότε πρέπει να επικοινωνήσω με έναν γιατρό;

Εάν αισθανθείτε αδιαθεσία ή παρατηρήσετε κάποιο εξόγκωμα ή ερυθρότητα στο στήθος σας, θα πρέπει να επισκεφθείτε τον γιατρό σας το συντομότερο δυνατό.