Πως εκδηλώνεται το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά; 

Το άγχος αποχωρισμού είναι ένα κοινό συναίσθημα που εμφανίζεται συχνά στα παιδιά κατά τη διάρκεια της βρεφικής και παιδικής ηλικίας, όταν νιώθουν ότι αποχωρίζονται από τους γονείς ή τους φροντιστές τους.

Η έντονη αγωνία τους για τον αποχωρισμό μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, ανάλογα με την ηλικία και τον χαρακτήρα του παιδιού. Σίγουρα όμως προκαλεί ανησυχία και στους γονείς, γι’ αυτό σε αυτό το άρθρο θα αναλύσουμε το άγχος αποχωρισμού σε διαφορετικές ηλικίες, πιθανά αίτια και τρόπους αντιμετώπισης.

Άγχος αποχωρισμού στη βρεφική ηλικία

Το άγχος αποχωρισμού στη βρεφική ηλικία δε θα πρέπει να ανησυχεί τους γονείς καθώς αποτελεί ένδειξη ότι έχει αναπτυχθεί ένας ασφαλής δεσμός μεταξύ βρέφους και γονέα. Συνήθως ξεκινά στους 9 μήνες και μπορεί να διαρκέσει από λίγους μήνες μέχρι και τα 4 έτη, επίσης μπορεί να υποχωρήσει και να επανεμφανιστεί.

Τα πιο συνήθη αίτια είναι η αλλαγή στην καθημερινότητα όπως η έναρξη ημερήσιας φροντίδας ή ακόμα και άφιξη ενός νέου μέλους στην οικογένεια. Ένα ακόμα αίτιο που προκαλεί στα βρέφη άγχος αποχωρισμού είναι και ο θηλασμός και για να είμαστε πιο ακριβείς ο αποθηλασμός. Το μωρό σιγά σιγά αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι είναι ένα ξεχωριστό πλάσμα από τη μαμά του και αναζητάει την επανασύνδεση και ο θηλασμός είναι από τους βασικότερους τρόπους κάλυψης της ανάγκης αυτής.

Σε αρκετές περιπτώσεις, το άγχος είναι συνέπεια μιας υπερπροστατευτικής προσέγγισης. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς αγχώνονται οι ίδιοι με τις αλλαγές και την αντιμετώπιση που θα έχουν τα παιδιά τους. Χωρίς να το επιδιώκουν το άγχος τους μεταφέρεται στα βρέφη τα οποία το εκφράζουν με διαφορετικούς τρόπους, τους οποίους θα δούμε στη συνέχεια.

Ποια είναι τα συμπτώματα αποχωρισμού στη βρεφική ηλικία;

Η έκταση και η ένταση των συμπτωμάτων διαφέρει από παιδί σε παιδί. Ωστόσο οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις αποχωρισμού στη βρεφική ηλικία είναι τα εξής:

• κλάμα όταν φεύγει κάποιος από τους γονείς στο δωμάτιο
• κλάμα όταν ο γονιός αφήνει το μωρό από την αγκαλιά του
• ανησυχία όταν φροντίζει το μωρό ένα νέο πρόσωπο
• άρνηση να παίξει μόνο του
• δυσκολία και αλλαγές στον ύπνο

Ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση για το άγχος αποχωρισμού στα βρέφη;

Το άγχος αποχωρισμού στα βρέφη μέχρι και 2 ετών μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονο. Συνήθως το άγχος αποχωρισμού όταν το παιδί είναι 3 ετών εκδηλώνεται με πιο ήπιες αντιδράσεις. Ωστόσο, αν θέλουν οι γονείς να αντιμετωπίσουν σωστά ή ακόμα και να προλάβουν εκδηλώσεις άγχους θα πρέπει να δώσουν σημασία στην καθημερινότητα και στις αλλαγές τις.

Πιο συγκεκριμένα είναι σημαντικό κάθε αλλαγή να γίνεται σταδιακά. Αν πρέπει το μωρό να ξεκινήσει παιδικό σταθμό καλό είναι η μετάβαση να γίνει σε βάθος 4 με 6 εβδομάδων. Οι γονείς την πρώτη εβδομάδα μπορούν να επισκεφτούν με το μωρό το νέο χώρο και να σιγά σιγά να αυξάνουν τις επισκέψεις για να συνηθίσει στο νέο περιβάλλον.

Αντίστοιχα σε περίπτωση που η μητέρα πρέπει να επιστρέψει στη δουλειά, ή στην περίπτωση μιας μετακόμισης ή ακόμα και κατά τη διάρκεια του αποθηλασμού η σταδιακή αλλαγή επιτρέπει στο παιδί να προσαρμοστεί.

Επίσης η αφήγηση παραμυθιών, τα παιδικά τραγούδια και η ζωγραφική μπορεί να κάνει την μετάβαση πιο εύκολη. Σίγουρα οι γονείς θα πρέπει να δώσουν την αμέριστη προσοχή τους, να αποχαιρετούν τα παιδιά όταν φεύγουν και να κατανοήσουν ότι είναι ένα φυσιολογικό στάδιο.

Άγχος αποχωρισμού στα παιδιά

Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να διαρκέσει και μέχρι τα 3 ή 4 έτη του παιδιού ή να εμφανιστεί σε αυτές τις ηλικίες ύστερα από μία αλλαγή. Το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά είναι επίσης ένα φυσιολογικό στάδιο το οποίο εκδηλώνεται όταν βρίσκονται σε μία κατάσταση εκτός της ζώνης ασφαλείας τους.

Η έναρξη παιδικού σταθμού, ή του νηπιαγωγείου, ή ακόμα και η αλλαγή σχολείου, αλλά και ακόμα πιο σημαντικές αλλαγές όπως το διαζύγιο και η μετακόμιση μπορεί να δημιουργήσουν άγχος. Επίσης μπορεί να επαναφέρουν ή να κλιμακώσουν το άγχος που είχε εμφανιστεί στη βρεφική ηλικία.

Ποια είναι τα συμπτώματα αποχωρισμού στην παιδική ηλικία;

Οι πιο συνηθισμένες αντιδράσεις αποχωρισμού στην παιδική ηλικία είναι τα εξής:

• άρνηση να πάει σχολείο
• ανήσυχος ύπνος
• προσκόλληση
• προσπάθεια να υποκριθεί ότι είναι άρρωστο

Ποια είναι η σωστή αντιμετώπιση για το άγχος αποχωρισμού στα παιδιά;

Όπως και στα μικρότερα παιδιά είναι καλό οι γονείς να αποφεύγουν τις μεγάλες αλλαγές ταυτόχρονα και να επιτρέπεται ένα διάστημα για να προσαρμοστούν στις αλλαγές. Τα παιδιά επωφελούνται από ένα σταθερό πρόγραμμα γιατί τους δίνει το αίσθημα της ασφάλειας.

Είναι επίσης σημαντικό τα παιδιά να μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματα τους. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματά τους και να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους. Για ένα παιδί που βιώνει έντονα συναισθήματα, είναι θεραπευτικό να μπορεί να ακουστεί και να νιώθει ότι το ακούν.

Αντίστοιχα, οι γονείς θα πρέπει να αποδέχονται και την δική τους ένταση και να επιτρέπουν να εκφράζουν και οι ίδιοι τα συναισθήματά τους. Το άγχος αποχωρισμού είναι μια περίοδος δύσκολη και για τους γονείς. Ο αποχωρισμός είναι φυσιολογικός και φροντίζοντας το δεσμό με τα παιδιά και τα συναισθήματα γίνεται πιο εύκολος.

Υπάρχει θεραπεία για το άγχος αποχωρισμού;

Αν οι γονείς δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το άγχος, μπορούν να απευθυνθούν σε έναν ειδικό παιδοψυχικής υγείας. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει παιγνιοθεραπέια, γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία, αλλά και η οικογενειακή θεραπεία.

Το σχολείο ενός παιδιού μπορεί επίσης να συμμετέχει, ενώ σε ιδιαίτερες περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει σε συνδυασμό με τις άλλες μεθόδους. Σε κάθε περίπτωση οι γονείς είναι καλό να συμβουλεύονται έναν ειδικό για να τους βοηθήσει έγκαιρα στην αντιμετώπιση του άγχους.

Πηγές

Separation Anxiety Disorder in Children (stanfordchildrens.org)