Προβιοτικά: Ιδιότητες & Οφέλη

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι λαμβάνουν προβιοτικά ως συμπλήρωμα στη διατροφή τους. Το άγχος, η κακή διατροφή και τα φάρμακα, μπορούν να διαταράξουν την ισορροπία των “καλών” βακτηρίων του εντέρου, με αποτέλεσμα να μας ωθούν να αναζητήσουμε λύσεις για να τα αναπληρώσουμε και να ενισχύσουμε τη λειτουργία τους. Τι είναι τα προβιοτικά όμως, τι λειτουργία έχουν και γιατί είναι χρήσιμα; Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να τα παίρνουμε;

Ο ρόλος του μικροβιώματος

Πριν μιλήσουμε όμως για τα προβιοτικά, πρέπει να δούμε τη λειτουργία του εντερικού μικροβιώματος και πόσο σημαντικό είναι αυτό. Το έντερο φυσιολογικά διαθέτει μικροοργανισμούς οι οποίοι αποτελούν το μικροβίωμα του εντέρου. Το μικροβίωμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον μεταβολισμό των υδατανθράκων, λιπιδίων, πρωτεϊνών και χολικών οξέων, στη παραγωγή βιταμινών, στην απορρόφηση του σιδήρου, του μαγνησίου και του ασβεστίου και ακόμα και στη ρύθμιση της διάθεσης και της συμπεριφοράς μας. Επομένως αυτά τα μικρόβια όχι μόνο δεν αποτελούν απειλή για τον οργανισμό, αλλά αντιθέτως είναι απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του εντέρου και ολόκληρου του οργανισμού.

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί ωφέλιμοι μικροοργανισμοί οι οποίοι όταν προσλαμβάνονται σε επαρκείς ποσότητες, ωφελούν τον οργανισμό. Αυτά ενισχύουν τη λειτουργία του μικροβιώματος, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζουν τη παραγωγή ορισμένων βιταμινών, την απορρόφηση μετάλλων και τη γενικότερη λειτουργία του οργανισμού μας. Μπορούμε να τα προσλάβουμε με τη τροφή, αλλά πολλές φορές μπορεί να σας προταθεί η λήψη συμπληρώματος διατροφής με προβιοτικά, καθώς έχουν την ιδιότητα να εγκαθίστανται πολύ πιο γρήγορα στον γαστρεντερικό σωλήνα σε σχέση με τα προβιοτικά που λαμβάνουμε με το φαγητό.

Σε ποιες περιπτώσεις βοηθάει η λήψη προβιοτικών;

Κατά τη διάρκεια λήψης αντιβιοτικής θεραπείας καθώς και άλλων φαρμάκων: Τα αντιβιοτικά μαζί με τη βασική τους δράση που είναι να “σκοτώσουν” τα βακτήρια που εισβάλλουν στον οργανισμό, “σκοτώνουν” και άλλους μικροοργανισμούς που υπάρχουν φυσιολογικά και ωφελούν τον οργανισμό. Το λεγόμενο μικροβίωμα δηλαδή. Όταν μειώνεται η φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου, εμφανίζονται δυσάρεστα συμπτώματα όπως φούσκωμα, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, μετεωρισμός και ακόμα και κολπίτιδες και μυκητιάσεις (καντιντίαση). Γι’ αυτό τον λόγο συστήνεται παράλληλα με την αντιβιοτική θεραπεία να παίρνουμε προβιοτικά, για να ενισχύσουμε τη λειτουργία των καλών αυτών μικροοργανισμών. Επίσης, και η λήψη άλλων φαρμάκων έχει δείξει ότι επηρεάζει τα καλά μικρόβια του εντέρου.

Σε διαταραχές του εντέρου: Το μικροβίωμα συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του εντέρου και βοηθάει στις διάρροιες και τη δυσκοιλιότητα. Γι’ αυτό η ενίσχυσή του με τη λήψη προβιοτικών μπορεί να θεραπεύσει από διάρροια και δυσκοιλιότητα και να φροντίσει για τη καλή λειτουργία του εντέρου.

Στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ανακουφίζουν από τα συμπτώματα, ενώ έχουν ευεργετικά αποτελέσματα σε φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.

Σε δυσανεξία σε ουσίες, όπως π.χ. στη λακτόζη: Η λακτόζη μεταβολίζεται από το ένζυμο λακτάση. Τα άτομα που έχουν δυσανεξία στην λακτόζη έχουν μειωμένη ενεργότητα του συγκεκριμένου ενζύμου με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στο έντερο η λακτόζη, η οποία δεν μπορεί να απορροφηθεί ή διασπαστεί, και να προκαλείται δυσφορία και προβλήματα εντερικά. Οι ζώντες μικροοργανισμοί (προβιοτικά) έχουν την ικανότητα να προσλαμβάνουν την λακτόζη και να παράγουν λακτάση, με αποτέλεσμα να βοηθούν στο μεταβολισμό της λακτόζης και να ανακουφίζουν σε ένα βαθμό από τα εντερικά συμπτώματα.

Στη τόνωση του ανοσοποιητικού: Μελέτες έχουν δείξει πως η λήψη προβιοτικών ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα. Πιο συγκεκριμένα, τα προβιοτικά ενισχύουν το αναπνευστικό σύστημα και βοηθούν τόσο προληπτικά όσο και στη μείωση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων λοιμώξεων του αναπνευστικού, της γρίπης και του κοινού κρυολογήματος. Όμως οι δράσεις τους δεν περιορίζονται εκεί, καθώς έχουν δείξει αποτελέσματα και σε άλλες λοιμώξεις, όπως η ουρολοίμωξη, η βακτηριακή κολπίτιδα και η ωτίτιδα. Ειδικά για την ουρολοίμωξη, τα προβιοτικά μαζί με την ενίσχυση του ανοσοποιητικού, προσφέρουν και προστασία του ουροποιητικού από τη προσκόλληση βακτηρίων.

Για καλύτερα αποτελέσματα προτείνεται η λήψη προβιοτικών με κράνμπερι, το οποίο προστατεύει επίσης σημαντικά από τη προσκόλληση των βακτηρίων στην ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα.

Αλλεργίες των αεραγωγών – αλλεργική ρινίτιδα: Μελέτη που έγινε από ερευνητές του πανεπιστημίου της Φλόριντα και δημοσιεύτηκε στο American Journal of Clinical Nutrition έδειξε πως τα άτομα που υπέφεραν από αλλεργίες και έλαβαν ένα συνδυασμό προβιοτικών είχαν πολύ καλύτερη εικόνα συμπτωμάτων σε σχέση με μία ομάδα ατόμων που έλαβαν ένα εικονικό φάρμακο (placebo). Φαίνεται, λοιπόν, πως τα προβιοτικά, και συγκεκριμένα οι λακτοβάκιλλοι, ανακουφίζουν αποτελεσματικά από τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας.

Δυσανεξία στη γλουτένη (κοιλιοκάκη): Τα άτομα με κοιλιοκάκη καλούνται να βγάλουν από τη διατροφή τελείως τους τη γλουτένη. Αυτό, βέβαια, είναι δύσκολο να επιτευχθεί, καθώς η γλουτένη εμπεριέχεται σε πολλά τρόφιμα. Επίσης, ακόμα και το τρόφιμο να είναι ελεύθερο γλουτένης, είναι πολύ συχνή η επιμόλυνση με ίχνη γλουτένης. Αν και χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, στις μελέτες που έχουν γίνει ως τώρα φαίνεται πως τα προβιοτικά B.Lactis προστατεύουν από τις επικίνδυνες δράσεις της γλουτένης στο έντερο στα άτομα με δυσανεξία.

Ποιες τροφές βοηθούν στη διατήρηση του μικροβιώματος;

Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες :

Οι φυτικές ίνες είναι απαραίτητες για τη καλή λειτουργία του μικροβιώματος. Είναι συστατικά της τροφής τα οποία δεν διασπώνται από πεπτικά ένζυμα, αλλά εισέρχονται στο έντερο χωρίς να υποστούν νωρίτερα καμία τροποποίηση. Στο έντερο διασπώνται κατά ένα μέρος από το μικροβίωμα προκειμένου να παραχθεί ενέργεια η οποία θα τροφοδοτήσει το ίδιο το μικροβίωμα και το εντερικό τοίχωμα.

Τις φυτικές ίνες τις προσλαμβάνουμε με τρόφιμα όπως τα λαχανικά, τα φρούτα, τα δημητριακά ολικής άλεσης και τα όσπρια. Η ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη φυτικών ινών είναι τα 28-35 γραμμάρια. Παρόλα αυτά, μικρό ποσοστό του πληθυσμού καταναλώνει επαρκείς ποσότητες φυτικών ινών με τη διατροφή. Όταν υπάρχει έλλειψη φυτικών ινών, το μικροβίωμα διασπά τη βλέννα και το τοίχωμα του εντέρου, τα οποία είναι πολύ σημαντικά για τον έλεγχο της φλεγμονής, τη πέψη και ακόμα και την αποφυγή χρόνιων παθήσεων.

Τροφές πλούσιες σε προβιοτικά:

Ακόμα, τα προβιοτικά μπορούμε να τα βρούμε και σε πολλές τροφές, όπως είναι το γιαούρτι, το κεφίρ, το ξινόγαλα, το τουρσί, τον ξινόχοντρο τραχανά καθώς και τα μαλακά τυριά. Μάλιστα, το κεφίρ αποτελεί καλύτερη πηγή προβιοτικών και από το γιαούρτι.

Συνδυάζοντας τα προβιοτικά με τα πρεβιοτικά, τα οποία αποτελούν τροφή για τα προβιοτικά, μπορούμε να πετύχουμε καλύτερα αποτελέσματα, και να προστατεύσουμε τα προβιοτικά της τροφής. Πρεβιοτικά υπάρχουν σε φρούτα όπως τη μπανάνα και το μήλο, στα σπαράγγια, το μέλι, τις αγκινάρες, τα δημητριακά ολικής άλεσης, το κρεμμύδι, το σκόρδο και άλλα.

Κάποιοι ωραίοι συνδυασμοί προβιοτικών και πρεβιοτικών που μπορείτε να φτιάξετε είναι :

• Γιαούρτι με μπανάνα ή μήλο, βρώμη και μέλι
• Κεφίρ με δημητριακά ή βρώμη και μπανάνα

Πότε και πώς πρέπει να παίρνω ένα σκεύασμα προβιοτικών;

Όπως είπαμε και πιο πάνω, τα προβιοτικά μπορούμε να τα λάβουμε από πολλά τρόφιμα, αλλά πολλές φορές προτιμώνται τα σκευάσματα καθώς πάνε πιο γρήγορα στον γαστρεντερικό σωλήνα και ασκούν τη προστατευτική τους δράση, σε σχέση με τα προβιοτικά που βρίσκουμε στα φαγητά.

Ο καλύτερος τρόπος να πάρετε το σκεύασμα προβιοτικών, σύμφωνα με μελέτες που εξετάζουν την απορρόφηση τους, είναι 15-30 λεπτά πριν το φαγητό.

Σε πολύ όξινο περιβάλλον καταστρέφονται τα καλά βακτήρια των προβιοτικών, με αποτέλεσμα το σκεύασμα να απενεργοποιείται. Επομένως μην πάρετε το προβιοτικό με όξινα τρόφιμα όπως εσπεριδοειδή, ντομάτα και ξύδι. Επίσης, η πλειονότητά τους καταστρέφεται σε υψηλές θερμοκρασίες, οπότε μην το συνδυάσετε με ζεστά ροφήματα.

Τέλος, εάν βρίσκεστε σε θεραπεία με αντιβίωση, φροντίστε να αφήσετε να περάσουν από τη λήψη της αντιβίωσης μεσοδιάστημα τουλάχιστον 3 ωρών.

Επιμέλεια Άρθρου: Κέλλυ Πηγαδιώτη, Φαρμακοποιός @ Pharm24