Σχολική προετοιμασία ή όχι καλύτερα;

Διανύουμε την εποχή του καλοκαιριού όπου μικροί και μεγάλοι αποζητούν την ανεμελιά, την ξεκούραση, τη χαλάρωση, τη συσχέτιση μεταξύ τους και την αποφόρτισή τους από μια σχολική χρονιά με απαιτήσεις και προκλήσεις.

Αυτή η περίοδος και ειδικότερα ο Αύγουστος, αποτελεί, ή τουλάχιστον θα έπρεπε να αποτελεί, μια ευκαιρία για καινούργιες γνωριμίες, φιλίες, εξερεύνηση νέων τόπων (έστω κοντινών) και εμπειρίες ζωής που θα μας συντροφεύουν μέσα στο χειμώνα συμβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας.

Αν εμβαθύνουμε σε αυτό, μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε πως σε ένα παιδί καλλιεργούνται τόσο διαπροσωπικές, όσο και κοινωνικές δεξιότητες μέσα από τη συμφιλίωση και την οποιαδήποτε φυγή από τη ρουτίνα και την καθημερινότητα.

Τι γίνεται όμως με τις σχολικές δεξιότητες;

Προσφάτως, σε μια συζήτηση που έγινε με τη μητέρα ενός αγοριού, του Γ, που είναι στην ηλικία των 7 ετών περίπου και πρόκειται να φοιτήσει από το νέο σχολικό έτος στη Β΄ Δημοτικού, αποτέλεσε την αφορμή για το παραπάνω ερώτημα.

Η μητέρα του Γ έχει προτείνει στον γιο της να διαβάζει περίπου μία με δύο ώρες, την ημέρα, τόσο τα μαθήματα που έχει «έχει κενά» όσο και τα μαθήματα στα οποία «είναι δυνατός».

Στην προσπάθειά του αυτή τον βοηθά μία αξιόλογη εκπαιδευτικός. Αυτό είναι κάτι που δεν έχει επιλέξει ο Γ, με αποτέλεσμα να έρχεται συχνά σε σύγκρουση με τη μητέρα του αλλά και με την εκπαιδευτικό.

Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση…

Καθώς τίθεται το ερώτημα για το αν τα παιδιά παρουσιάζουν «καλοκαιρινή απώλεια μάθησης» (Cooper, Nye, Charlton, Lindsay, Greathouse 1996) όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο στο οποίο λόγω των εκτενών διακοπών του καλοκαιριού εξασθενούν ορισμένες δεξιότητες όπως η γραφή ή τα μαθηματικά (Cooper et al 1996). Οι ερευνητές μελέτησαν αυτό το φαινόμενο αναθέτοντας τεστ στα παιδιά τόσο την άνοιξη, όσο και το φθινόπωρο, με σκοπό να συγκριθεί ποια περίοδο αποδίδουν καλύτερα, πριν ή μετά τις διακοπές του καλοκαιριού; (Cooper et al 1996).

Με βάση τις επιδόσεις των παιδιών στα διαγωνίσματα που τους τέθηκαν, αποδείχθηκε πως μετά  το καλοκαίρι πολλά παιδιά είχαν έλλειψη μερικών δυνατοτήτων κυρίως στα μαθηματικά και την ορθογραφία (Cooper et al 1996). Οπότε, είναι εύκολα αντιληπτή η αδυναμία του μικρού Γ για να μελετήσει ο ίδιος μέσα στις διακοπές του καλοκαιριού.

Ενδιαφέρον επίσης έχει, πως τα παιδιά που απώλεσαν και δεξιότητες ανάγνωσης εκτός από τα μαθηματικά και την ορθογραφία, προέρχονταν από χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα. (Alexander, Entwisle & Olson,in press).

Με απλά λόγια, αυτό σημαίνει πως πολλά παιδιά μπορεί να ξεχνούν να διαβάζουν ή να χάνουν στο 50% αυτή την ικανότητα που κατείχαν μέσα στη σχολική χρονιά επειδή δεν την εξασκούν καθόλου μέσα στο καλοκαίρι.

Εάν τα παιδιά δε λαμβάνουν συνεχή παρότρυνση και ενθάρρυνση, θα βρεθούν σε σύγχυση με το πως να διαχειριστούν τον ελεύθερο χρόνο τους. Χρειάζονται καθοδήγηση και βοήθεια για να περάσουν δημιουργικό χρόνο. Έτσι, προκύπτει το συμπέρασμα πως σε αυτό το κομμάτι είναι ζωτικής σημασίας η ενασχόληση του γονέα. Επίσης, αυτό μας δείχνει πως είναι απόλυτα εύλογη η ανησυχία της αγαπητής μητέρας του Γ.

Πως αναπτύσσει αυτές τις δεξιότητες το παιδί;

Οφείλουμε, λοιπόν, να τονίσουμε πως διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο ο τρόπος που πρέπει να αναπτύξει αυτές τις δεξιότητες ένα παιδί και εδώ ερχόμαστε λίγο πιο κοντά στην οπτική του μικρού Γ, ο οποίος έχει ανάγκη από ενίσχυση των μαθητικών-γνωστικών του δυνατοτήτων, αλλά προσπαθεί να βάλει με τη σειρά του τα όριά του για να προστατέψει τον εαυτό του από την πιθανότητα να χάσει πολύτιμο χρόνο από ευχάριστες εμπειρίες και να κουραστεί.

Ωστόσο, υπάρχει και ο μεγάλος κίνδυνος να σπαταλήσει το παιδί το χρόνο του σε μέσα μαζικής ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης και να μειώσει ακόμα περισσότερο τις δυνατότητες που με τόσο κόπο έχτισε την περασμένη σχολική χρονιά. Αυτό, όμως, δεν το γνωρίζει λόγω του νεαρού της ηλικίας του. Εδώ πάλι επιβεβαιώνεται η παραπάνω μελέτη που αναλύσαμε και η μετα-ανάλυση περί κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων (Alexander, Entwisle, & Olson, in press).

Προτάσεις για την ανάπτυξη των μαθησιακών δεξιοτήτων στο παιδί

Φτάνουμε λοιπόν στο σημείο έχοντας διερευνήσει τα ζητήματα, να προτείνουμε στον Γ μια συνδυαστική λύση που να μην τον κάνει να βαριέται, αλλά και να μη χάνει τις σημαντικές δεξιότητές του, περνώντας όμορφα το καλοκαίρι του. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι πως αυτό που θα κάνει την προσπάθειά του να έχει θετικό αποτέλεσμα είναι να ασχοληθεί με πράγματα της αρεσκείας του.

1. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που θέλει ο Γ να του διαβάζουν παραμύθια, μπορεί, αντί να κάνει επανάληψη το βιβλίο της Α’ δημοτικού, να διαβάσει αυτός ένα παραμύθι που του αρέσει και η μαμά ή η εκπαιδευτικός να τον επικροτήσουν. Μάλιστα, αν έχει ανεπτυγμένη φαντασία, μπορεί να γράψει ο ίδιος το δικό του παραμύθι στο οποίο θα είναι ο πρωταγωνιστής ώστε να ενισχύσει τη γραφή και ορθογραφία του.
2. Σε αντίθεση με το να πάρει το τετράδιο των μαθηματικών του και να λύσει ξανά τις ασκήσεις που είχε κάνει το προηγούμενο έτος, μπορεί να πάει με τη μητέρα του στο Super Market και να υπολογίσουν το κόστος σε διάφορα προϊόντα όπως το τυρί, το ψωμί και το γάλα και πόσο θα τους βγει στο τέλος αν δεν πάρουν αυτό το ψωμί. Απαιτείται προσοχή στο να μην καλλιεργήσουμε άγχος στο παιδί για τα οικονομικά της οικογένειας, καθώς αυτή η διαδικασία γίνεται καθαρά για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Μέσω της διαδικασίας αυτής, μπορούν να γίνουν και συζητήσεις για το πόσο σημαντική είναι η υγιεινή διατροφή καλώντας το παιδί να εξερευνήσει τα φρούτα και λαχανικά του Super Market.
3. Άλλη μια πρόταση είναι επισκέψεις σε μουσεία, ζωολογικούς κήπους και μουσικές συναυλίες, ώστε να λαμβάνει το παιδί διάφορα ερεθίσματα. Επίσης, για να αναπτυχθεί περισσότερο η έκφραση και το λεξιλόγιό του, μπορεί η μαμά και η εκπαιδευτικός να του ζητήσουν να περιγράψει την εμπειρία του είτε γραπτά είτε προφορικά.
4. Μιας και το καλοκαίρι είναι μια περίοδος που διεγείρονται διάφορα συναισθήματα, ο Γ μπορεί κάλλιστα να κρατήσει ένα ημερολόγιο εντυπώσεων και συναισθημάτων για όλα αυτά που βιώνει. Μαζί με τη μητέρα του, μπορούν να ζωγραφίσουν ένα πρόγραμμα στο οποίο θα αναφέρονται οι δραστηριότητές τους. Έτσι ο Γ θα έχει μία ρουτίνα που όπως όλα τα παιδιά θα τη λατρεύει, θα νιώθει αποτελεσματικός και θα έχει περισσότερο τον έλεγχο της καθημερινότητάς του, κάτι που θα του ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του.
5. Επιπλέον, καθώς όλοι γνωρίζουμε πως τα περισσότερα παιδιά λατρεύουν την ενασχόληση με τις ηλεκτρονικές συσκευές και είναι ρόλος των ενηλίκων να δώσουμε ένα δημιουργικό ύφος σε αυτή τη δραστηριότητα, προτείνεται στον Γ να βγάζει πολλές φωτογραφίες από τις περιηγήσεις που πιθανόν να απολαμβάνει στη φύση. Έπειτα μπορεί να τις εκτυπώσει και να δημιουργήσει ένα κολλάζ ως αφιέρωμα στο καλοκαίρι του.
6. Τέλος, μπορεί να αφιερώσει χρόνο στο να διερευνήσει με ποια εξωσχολική δραστηριότητα θέλει να ασχοληθεί. Αυτό θα το πετύχει αναγράφοντας τα υπέρ και τα κατά 2-3 δραστηριοτήτων που προτιμά, ώστε να καταλήξει στη μία που για εκείνον θα είναι η καλύτερη. Έτσι, θα εξασκήσει την ικανότητα λήψης αποφάσεων αλλά και επίλυσης προβλημάτων.

Αυτές οι προτάσεις δεν αφορούν μόνο τον Γ και τη μητέρα του, αλλά και την κάθε οικογένεια που θεωρεί ότι ταυτίζεται με αυτό το ερώτημα.

Ευχόμαστε ολόψυχα ένα δημιουργικό και παιχνιδιάρικο καλοκαίρι!

Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην  «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών» 116111 ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.

Επιστημονική Ομάδα
«Το Χαμόγελο του Παιδιού»