Σκλήρυνση κατά Πλάκας: Τι είναι, συμπτώματα, διάγνωση & θεραπεία

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια αυτοάνοση νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος, κατά την οποία καταστρέφεται το περίβλημα των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο, στο οπτικό νεύρο και στον νωτιαίο μυελό. Το περίβλημα ονομάζεται μυελίνη και περιβάλλει τα κύτταρα όπως το μονωτικό υλικό τα ηλεκτρικά καλώδια. Η καταστροφή του προκαλεί ανώμαλη μετάδοση των σημάτων από και προς τον εγκέφαλο δημιουργώντας μια ποικιλία συμπτωμάτων.

Μάθετε εδώ τα πάντα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Τι είναι, τι συμπτώματα περιλαμβάνει και πιθανές θεραπευτικές προσεγγίσεις.

Σκλήρυνση κατά πλάκας & συμπτώματα: Που πρέπει να δώσουμε προσοχή

Η ΣΚΠ είναι μια χρόνια πάθηση, που προσβάλλει κάθε ασθενή με διαφορετικό τρόπο. Κάποιοι έχουν πολύ ήπια συμπτώματα και σχεδόν καμία επιβάρυνση ενώ άλλοι έχουν σταθερά επιδεινούμενη πορεία που καταλήγει σε ανικανότητα. Οι περισσότεροι έχουν σύντομες περιόδους συμπτωμάτων, με πλήρη ή μερική αποκατάσταση (ώσεις/υποτροπές), ενώ τον υπόλοιπο καιρό είναι σε ύφεση χωρίς ενοχλήματα.

Βασικά συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι τα εξής:

• Προβλήματα όρασης όπως αιφνίδια εμφάνιση θολής όρασης με πόνο με την κίνηση των ματιών ή διπλωπίας.
• Μυϊκή αδυναμία σε κάποιο άκρο ή σε άνω και κάτω άκρο
• Μυρμήγκιασμα, μούδιασμα σε κάποιο άκρο, στον κορμό ή στο πρόσωπο
• Αδεξιότητα, ιδιαίτερα δυσκολία διατήρησης της ισορροπίας κατά το περπάτημα. Επίμονος συνεχής ή διαλείπων ίλιγγος.
• Προβλήματα ελέγχου της ουροδόχου κύστης (π.χ. ακράτεια, δυσκολία στην έναρξη της ούρησης, αίσθημα ατελούς κένωσης)

Τα συμπτώματα γενικά είναι επίμονα κι έχουν διάρκεια από ημέρες ως εβδομάδες.

Σε ποιες ηλικίες εκδηλώνεται συνήθως;

Η ΣΚΠ είναι η πιο συχνή αιτία αναπηρίας στους νέους, αφού εκδηλώνεται συνήθως μεταξύ 20 και 40 χρονών.

Ποιο φύλο «προτιμάει» περισσότερο η συγκεκριμένη ασθένεια και γιατί;

Η νόσος είναι δύο με τρεις φορές πιο συχνή στις γυναίκες όπως και οι περισσότερες αυτοάνοσες παθήσεις. Φαίνεται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των γυναικών είναι πιο ευάλωτο ενώ υπάρχει και συσχέτιση με τις ορμόνες του φύλου. Έχουν επίσης «ενοχοποιηθεί» η αύξηση του λιπώδους ιστού που είναι πιο συχνή στις γυναίκες καθώς και γενετικοί παράγοντες που φαίνεται ότι αυξάνουν τα ποσοστά κληρονομικότητας από τις μητέρες στις κόρες.

Σκλήρυνση κατά πλάκας & διάγνωση

Η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική επειδή υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η έγκαιρη παρέμβαση είναι απαραίτητη. Είναι γνωστό ότι η απώλεια νευραξόνων μπορεί να είναι παρούσα ακόμη και σε ασυμπτωματικούς ασθενείς, στην αρχή της διαδικασίας της νόσου. Επιπλέον, μελέτες σε ασθενείς με μια πρώτη προσβολή νευρολογικών συμπτωμάτων που υποδηλώνουν ΣΚΠ έχουν δείξει μειωμένη αναπηρία και χαμηλότερα ποσοστά επόμενης υποτροπής με την άμεση έναρξη θεραπείας.

Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) διαγιγνώσκεται με βάση κλινικά ευρήματα και υποστηρικτικά στοιχεία από βοηθητικές εξετάσεις, όπως η μαγνητική τομογραφία (MRI) του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού και η εξέταση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού.

Τι θεραπεία ακολουθεί ένας ασθενής με σκλήρυνση κατά πλάκας;

Αν και η ακριβής αιτία της νόσου δεν έχει ταυτοποιηθεί, την τελευταία 20ετία υπάρχει θεαματική πρόοδος σε σχέση με την αντιμετώπιση και τη θεραπεία της νόσου. Από τις τρεις θεραπείες, που υπήρχαν τις αρχές του 2000, τώρα διαθέτουμε στην Ελλάδα περίπου δεκαπέντε. Η επιλογή εξατομικεύεται και προκύπτει μετά από συζήτηση του νευρολόγου με τον ασθενή.

Συγκεκριμένα, μέχρι το 2002 η θεραπεία της νόσου περιορίζονταν σε μέτριας αποτελεσματικότητας αυτό-χορηγούμενες ενέσιμες θεραπείες. Το 2004 επανεγκρίθηκε η χρήση του ενδοφλέβιου μονοκλωνικού αντισώματος ναταλιζουμάμπη, το οποίο είχε αποσυρθεί λόγω κρουσμάτων προοδευτικής πολυεστιακής λευκοεγκεφαλοπάθειας. Η ναταλιζουμπάμπη έχει πλέον καθιερωθεί ως πολύ αποτελεσματική θεραπεία της οποίας ο κίνδυνος μπορεί να εξαλειφθεί με τη σωστή παρακολούθηση. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και η αυτοχορηγούμενη υποδόρια μορφή.

Το 2010 με την έγκριση της φινγκολιμόδης άνοιξε ο δρόμος για τις θεραπείες από το στόμα, που έφεραν απρόσμενη βελτίωση στην ποιότητα ζωής των ασθενών όπως ο φουμαρικός διμεθυλεστέρας και η τεριφλουναμίδη. Το 2019 εγκρίθηκε οριστικά από τον Αμερικανικό Φαρμακευτικό Οργανισμό (FDA) η κλαδριβίνη, θεραπεία από του στόματος που χορηγείται λίγες μέρες τον χρόνο για δύο χρόνια. Τα τελευταία χρόνια έχουν εγκριθεί κι άλλες θεραπείες με μηχανισμούς παρόμοιους με αυτούς παλαιότερων θεραπειών πχ σιπονιμόδη η οποία χρησιμοποιείται και για τη δευτεροπεθώς προιούσα μορφή της νόσου.

Επανάσταση στη θεραπεία της νόσου έφερε η αναγνώριση του ρόλου των Β λεμφοκυττάρων στον μηχανισμό νέκρωσης των νευρικών ιστών και πρόκλησης των κλινικών υποτροπών. Το 2017 εγκρίθηκε το πρώτο μονοκλωνικό αντίσωμα οκρελιζουμάμπη για την πρωτοπαθώς προιούσα και την υποτροπιάζουσα μορφή. Ακολούθησε η οφατουμουμάμπη η οποία είναι αυτοχορηγούμενη υποδόρια ενέσιμη αγωγή.

Χάρη σε αυτές τις θεραπείες μια χρόνια νευροεκφυλιστική πάθηση, που οδηγεί σε αναπηρία και κοινωνικό αποκλεισμό είναι πλέον σε μεγάλο βαθμό αντιμετωπίσιμη. Οι υποτροπές πλέον καταστέλλονται, ενώ η προοδευτική επιδείνωση της νόσου με τα χρόνια επιβραδύνεται σημαντικά.

Σκλήρυνση κατά πλάκας & στρες: Τι ρόλο παίζει το άγχος;

Η ΣΚΠ ως χρόνια πάθηση είναι συνδεδεμένη με συχνή εμφάνισης άγχους και κατάθλιψης στους πάσχοντες. Εξηγείται εν μέρει από την προσβολή εγκεφαλικών κέντρων που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά αλλά κυρίως σχετίζεται με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων και τη διάρκεια της νόσου. Σε αρκετές περιπτώσεις χρειάζεται ψυχοθεραπευτική υποστήριξη και φαρμακευτική θεραπεία. Το έντονο άγχος μπορεί να πυροδοτήσει υποτροπές της νόσου, γι’αυτό, πρέπει οι ασθενείς να αναφέρουν οποιοδήποτε σύμπτωμα στον νευρολόγο που τους παρακολουθεί.

Τι πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας στην καθημερινότητά τους;

Το 85% των ασθενών πάσχει από την υποτροπιάζουσα μορφή της νόσου. Στην περίπτωση αυτή παρουσιάζονται περίοδοι διάρκειας ημερών, με συμπτώματα οι οποίες είτε θεραπεύονται τελείως είτε αφήνουν μικρό ποσοστό ανικανότητας. Ενδιάμεσα ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός. Οι ενδιάμεσες περίοδοι μπορεί να διαρκέσουν και χρόνια. Κάποιοι ασθενείς μεταπίπτουν στη δευτεροπαθώς προιούσα μορφή μετά από 15- 20 χρόνια νόσου.

Η μορφή αυτή χαρακτηρίζεται από λιγότερες υποτροπές αλλά προοδευτική επιδείνωση των συμπτωμάτων με τα χρόνια. Υπάρχει κι η πιο βαριά και σπανιότερη πρωτοπαθώς προιούσα μαρφή που ξεκινά από την αρχή με επιδεινούμενη πορεία και είναι συχνότερη μετά τα 40 έτη. Στην εποχή μας υπάρχουν θεραπείες που καλύπτουν όλο το φάσμα της νόσου με αποτέλεσμα τη μείωση των υποτροπών και τη βραδύτητα στη συσσώρευση της αναπηρίας.

Σκλήρυνση κατά Πλάκας: Συχνές Ερωτήσεις