Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου: Συμπτώματα & Τροφές

Η σπαστική κολίτιδα ή αλλιώς το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου (ΣΕΕ) είναι μία γαστρεντερική πάθηση, η οποία επηρεάζει το 15- 20 % του πληθυσμού των Ελλήνων.  Πρόκειται για μία λειτουργική διαταραχή του εντέρου κατά την οποία παρατηρούμε συμπτώματα στην εντερική λειτουργία, χωρίς να υπάρχει κάποιο οργανικό αίτιο που τα προκαλεί.

Παλαιότερα, το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου χαρακτηριζόταν ως Σπαστική Κολίτιδα. Ωστόσο, πλέον έχει επικρατήσει αυτός ο όρος. Επομένως Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και Σπαστική Κολίτιδα είναι το ίδιο, με ίδια συμπτώματα, ίδια διάγνωση και ίδια αντιμετώπιση.

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου & Συμπτώματα

Η διάγνωση του ΣΕΕ γίνεται ακολουθώντας τα κριτήρια της Ρώμης IV. Τι σημαίνει αυτό; Επαναλαμβανόμενος κοιλιακός πόνος τουλάχιστον 1 φορά/ εβδομάδα για τους προηγούμενους 3 μήνες, σε συνδυασμό με κάποιο από τα παρακάτω:

• Πόνος σχετιζόμενος με την αφόδευση
• Αλλαγή της συχνότητας των κενώσεων
• Αλλαγή της σύστασης των κοπράνων

Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου που παρουσιάζονται, είναι φούσκωμα, κοιλιακός πόνος και αλλαγές στις εντερικές συνήθειες. Τα άτομα που πάσχουν από ΣΕΕ διακρίνονται σε 4 κατηγορίες με βάση τα κύρια συμπτώματά τους:

• IBS – C: κύριο σύμπτωμα, η δυσκοιλιότητα
• IBS – D: κύριο σύμπτωμα, η διάρροια
• IBS – M: μικτά συμπτώματα, εναλλαγή διάρροιας και δυσκοιλιότητας
• IBS μη κατηγοριοποιήσιμο

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου: Τι λένε οι ειδικοί & τα στατιστικά στοιχεία;

Είναι μια διαταραχή που επηρεάζει το 11% του πληθυσμού παγκοσμίως, ενώ ευρωπαϊκά δεδομένα δείχνουν ότι 1 στους 8 ενήλικες υποφέρει από ΣΕΕ. Το ΣΕΕ δεν αποτελεί απειλητική για τη ζωή διαταραχή. Συνδέεται όμως με σημαντική υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής του πάσχοντος ατόμου.

Σε ό,τι αφορά στα αίτια που προκαλούν το ΣΕΕ, δεν έχουν πλήρως αποσαφηνιστεί. Οι πιο πιθανοί παράγοντες που έχουν μελετηθεί είναι:

• Σπλαχνική υπερευαισθησία
• Χαμηλού βαθμού φλεγμονή
• Αλλαγές στην εντερική μικροχλωρίδα
• Άξονας εντέρου – εγκεφάλου

Ως σπλαχνική υπερευαισθησία ορίζουμε τον πόνο που προκαλείται από την κίνηση και τη διάταση των γαστρεντερικών οργάνων. Φυσιολογικά, η γαστρεντερική λειτουργία, δηλαδή οι κινήσεις του εντέρου, η διάταση του στομάχου κτλ., δεν προκαλούν πόνο στο άτομο. Ωστόσο, σε διαταραχές όπως το ΣΕΕ παρατηρούμε πόνο και δυσφορία ως αποτέλεσμα της γαστρεντερικής λειτουργίας.

Στο έντερο μας έχουμε μια τεράστια ποικιλία μικροβίων, εξαιρετικά ωφέλιμα για την εντερική λειτουργία. Φαίνεται ότι μια διαταραγμένη ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας σε συνδυασμό με την ύπαρξη χαμηλού βαθμού φλεγμονής στο έντερο, μπορεί να οδηγήσουν στην εμφάνιση συμπτωμάτων του ΣΕΕ.

Τέλος, η σύνδεση δύο πολύ σημαντικών οργάνων μας ονομάζεται άξονας εντέρου – εγκεφάλου. Ουσιαστικά ορμόνες που παράγονται σε όργανα του νευρικού μας συστήματος, μπορούν να επηρεάσουν την εντερική λειτουργία αλλά και το αντίθετο. Μάλιστα, πρόσφατη μετα-ανάλυση με δεδομένα από Ασία, Αμερική κι Ευρώπη έδειξε ότι το ποσοστό των διαταραχών διάθεσης μεταξύ των ατόμων με ΣΕΕ άγγιζε το 94%, με πιο συχνές την κατάθλιψη και το άγχος.

Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου & Διάγνωση

Η διάγνωση γίνεται μέσω αποκλεισμού άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτωματολογία. Θα πρέπει μέσω καλλιέργειας κοπράνων να αποκλειστεί το ενδεχόμενο της λοίμωξης. Στη συνέχεια, με αιματολογική εξέταση θα πρέπει να αποκλειστεί η κοιλιοκάκη (δυσανεξία στη γλουτένη). Έπειτα από αυτή τη διαδικασία, οι επόμενες εξετάσεις είναι ο υπέρηχος και η κολονοσκόπηση. Εφόσον δεν υπάρχει κάποια οργανική νόσος.

ΣΕΕ, Σπαστική Κολίτιδα & Διατροφή: Ποια είναι τελικά η σχέση τους;

Οι εξάρσεις του Συνδρόμου Ευερέθιστου Εντέρου μπορεί να προκύψουν ξαφνικά, χωρίς προφανή αιτία.  Υπάρχουν, όμως, και κάποιες διατροφικές και μη συνήθειες οι οποίες αποτελούν έναυσμα για την εμφάνισή του. Αυτές είναι :

• Η κατανάλωση καφεΐνης
• Η κατανάλωση αλκοόλ
• Η κατανάλωση λιπαρών ή πικάντικων φαγητών
• Το άγχος

Η καθημερινή διατροφή αποτελεί συχνά μεγάλο πρόβλημα στα άτομα που πάσχουν από ΣΕΕ. Επομένως υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στο Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου ή τη Σπαστική Κολίτιδα και τη διατροφή. Πολλοί συνδέουν την κατανάλωση κάποιων τροφίμων με την εμφάνιση συμπτωμάτων και καταλήγουν να αποκλείουν τρόφιμα αλλά και ολόκληρες ομάδες τροφίμων από την διατροφή τους. Πάμε να δούμε μερικές συμβουλές για το πώς μπορούμε να χειριστούμε διατροφικά το ΣΕΕ.

Έχω ΣΕΕ: Τι μπορώ να τρώω;

1. Καθιερώστε ένα σταθερό μοτίβο στα γεύματά σας (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό κι ενδιάμεσα σνακ). Αποφύγετε την παράλειψη γευμάτων και μην αφήνετε μεγάλα κενά διαστήματα χωρίς γεύμα ή σνακ.
2. Αυξήστε τις φυτικές ίνες στο πιάτο σας! Τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια μπορεί να φαντάζουν τρόφιμα δύσκολα στην κατανάλωση και συχνά τείνουν να αποφεύγονται. Όμως, οι φυτικές ίνες τους είναι ιδιαίτερα ωφέλιμες για την εντερική μας μικροχλωρίδα! Προσπαθήστε να αυξήσετε σταδιακά την κατανάλωσή τους.
3. Περιορίστε την κατανάλωση γάλακτος ή επιλέξτε γάλα χωρίς λακτόζη αν υπάρχει δυσανεξία στη λακτόζη.
4. Περιορίστε την κατανάλωση καφεΐνης κι αλκοόλ, αν παρατηρείτε ότι η κατανάλωσή τους επηρεάζει τα συμπτώματά σας.
5. Μην ξεχνάτε την ενυδάτωσή σας! Προτείνεται η κατανάλωση 1,5 – 3L υγρών καθημερινά, κυρίως νερό αλλά κι άλλα ροφήματα όπως τσάι.

Διατροφή χαμηλή σε FODMAP’s: Η μέθοδος- λύση στο ΣΕΕ

Ιδιαίτερο ερευνητικό ενδιαφέρον παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια η διατροφή χαμηλή σε FODMAPs. Με τον όρο FODMAPs ονομάζουμε μια κατηγορία υδατανθράκων, οι οποίοι διασπώνται κι απορροφώνται μερικώς από τον ανθρώπινο γαστρεντερικό σύστημα. Έτσι, καταλήγουν στο παχύ έντερο όπου και διασπώνται από τα βακτήρια του εντέρου και προκαλούν δυσάρεστα συμπτώματα, όπως φούσκωμα και πόνο.

Αρκετές μελέτες έχουν εξετάσει την επίδραση μιας διατροφής χαμηλής σε FODMAPs στα συμπτώματα του ΣΕΕ. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση μελετών έδειξε ότι η εφαρμογή μιας τέτοιας διατροφής μείωσε τα συμπτώματα του ΣΕΕ σε διάστημα 6-8 εβδομάδων και παράλληλα βελτίωσε την ποιότητα ζωής των ατόμων που την εφάρμοσαν. Η διατροφή χαμηλή σε FODMAPs έχει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο 3 σταδίων, στο οποίο εφαρμόζεται:

1. Στο πρώτο στάδιο προτείνεται ο αποκλεισμός τροφίμων πλούσιων σε FODMAPs έως τον περιορισμό των συμπτωμάτων (6- 8 εβδομάδες).
2. Στη συνέχεια γίνεται η σταδιακή επανένταξή τους στην καθημερινή διατροφή, με ταυτόχρονη παρατήρηση των συμπτωμάτων που προκαλούνται.
3. Το τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει μια ισορροπημένη διατροφή με όλες τις ομάδες τροφίμων, περιορίζοντας τα τρόφιμα που φάνηκε στο στάδιο 2 ότι προκαλούν έντονα συμπτώματα.

Ωστόσο, επειδή το συγκεκριμένο πρωτόκολλο διατροφής μπορεί να γίνει αρκετά περιοριστικό και να οδηγήσει σε διατροφικές ελλείψεις, προτείνεται να εφαρμόζεται υπό την καθοδήγηση ενός διαιτολόγου – διατροφολόγου.

Βιβλιογραφία:

• Lacy, Brian E, and Nihal K Patel. “Rome Criteria and a Diagnostic Approach to Irritable Bowel Syndrome.” Journal of clinical medicine vol. 6,11 99. 26 Oct. 2017, doi:10.3390/jcm6110099.
• Farzaei, Mohammad H et al. “The Role of Visceral Hypersensitivity in Irritable Bowel Syndrome: Pharmacological Targets and Novel Treatments.” Journal of neurogastroenterology and motility vol. 22,4 (2016): 558-574. doi:10.5056/jnm16001.