Θερμοπληξία καλοκαιριού: καλύτερα να μάθεις για να μην πάθεις

Η θερμοπληξία  είναι η υπερθέρμανση (υπερθερμία) του σώματος, δηλαδή αύξηση της θερμοκρασίας του η οποία μπορεί να ανέβει σε υψηλά και επικίνδυνα επίπεδα. Η θερμοπληξία είναι μια βαριά και επείγουσα κλινική κατάσταση που εμφανίζεται συνήθως σε περιόδους καύσωνα και προσβάλλει κυρίως ηλικιωμένα και εξασθενημένα άτομα. Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας μπορεί να μοιάζουν με αυτά της καρδιακής προσβολής ή του εγκεφαλικού επεισοδίου. Η αντιμετώπιση της θερμοπληξίας απαιτεί γρήγορο δρόσισμα του σώματος για να χαμηλώσει η υψηλή θερμοκρασία του. Ο πάσχων πρέπει να μεταφερθεί σε δροσερό μέρος και να του ριχθεί άφθονο νερό ή να δροσιστεί με ένα πανί βουτηγμένο σε κρύο νερό.

Επιρρεπείς σε θερμοπληξία, εκτός από τα ηλικιωμένα άτομα, είναι οι ασθενείς που παίρνουν αγγειοδιασταλτικά και διουρητικά φάρμακα, δηλαδή τα άτομα που πάσχουν από υπέρταση (πίεση) ή καρδιακή ανεπάρκεια ή σακχαρώδη διαβήτη.

Παράγοντες προδιάθεσης θερμοπληξίας

• Ηλικία άνω των 65 ετών.
• Καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια ασθένεια των νεφρών ή του ήπατος.
• Χρήση αλκοόλ και άλλων κατασταλτικών φαρμάκων.
• Χρήση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, φαινοθειαζινών, αντιπαρκινσονικών. ορισμένων αντιαλλεργικών κ.λ.π..
• Ιστορικό παλαιότερης θερμοπληξίας.
• Εξασθενημένα άτομα.
• Υπέρβαρα άτομα.
• Απροπόνητοι αθλητές σε κοπιώδεις αθλητικές δραστηριότητες (π.χ. σε μαραθώνιο).
• Εργασία κάτω από πολύ υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος.

Ποια είναι τα συμπτώματα της θερμοπληξίας;

Πρώτο σύμπτωμα της θερμοπληξίας είναι, συνήθως, οι κράμπες των μυών λόγω της απώλειας αλάτων.  Εκτός από τις κράμπες μπορεί να εμφανιστεί ζαλάδα, σύγχυση, πονοκέφαλος, ναυτία και εμετός. Αν νιώσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα, εκτός από το να απομακρυνθείτε αμέσως από τον ήλιο και να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια.

Μπορεί να παρατηρηθεί παραλήρημα, διανοητική σύγχυση, σπασμοί και καμιά φορά πλήρης απώλεια αισθήσεων. Ο πάσχων μπορεί να έχει σκοτοδίνη και να μη μπορεί να σταθεί. Το δέρμα είναι καυτό, ερυθρό και ξηρό. Ο πυρετός φτάνει στους 41 βαθμούς Κελσίου. H αναπνοή είναι γρήγορη ενώ ο σφυγμός εξασθενεί προοδευτικά.

Οι αρρυθμίες από την καρδιά είναι παρούσες ενώ βλάπτεται και η πήξη του αίματος. Σε προχωρημένα στάδια θερμοπληξίας μπορεί να παρατηρηθεί εγκεφαλοπάθεια, η οποία να οδηγήσει τελικά σε κώμα. Ο θάνατος υπό αυτές τις συνθήκες είναι πολύ πιθανός (25% πασχόντων).

Σε σοβαρότερες περιπτώσεις εμφανίζονται:

• Πολύ υψηλός πυρετός (>39 βαθμούς Κελσίου)
• Απουσία εφίδρωσης με δέρμα καυτό, ερυθρό και ξηρό
• Εμετοί
• Διάρροιες
• Ταχύπνοια και προοδευτική εξασθένιση των σφυγμών

Τρόποι Πρόληψης θερμοπληξίας

Η θερμοπληξία, παρόλο που μπορεί να αποβεί μοιραία ή να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, είναι δυνατό να προληφθεί σχετικά εύκολα.

Αυτοί που είναι ασυνήθιστοι στη μεγάλη ζέστη ή αφυδατώνονται εύκολα, λόγω υπερβολικής εφίδρωσης ή ανεπαρκούς κατανάλωσης υγρών (ή από το συνδυασμό και των δύο), έχουν περισσότερες πιθανότητες να πάθουν κράμπες.

Αντίθετα, αποφεύγουμε να πάθουμε κράμπα λόγω της ζέστης, όταν πίνουμε αρκετά υγρά, τρώμε πολλά φρούτα όπως μπανάνες και πορτοκάλια, φρέσκες σαλάτες, καθώς και όταν καταναλώνουμε περισσότερο αλάτι με το φαγητό.

Η αντικατάσταση του νερού, των αλάτων και του καλίου στον οργανισμό μας θα βοηθήσει να αποφύγουμε τυχόν επιπλοκές λόγω της ζέστης.

Για κάθε λίτρο νερού που χάνουμε, η θερμοκρασία του σώματός μας αυξάνεται, οι καρδιακός ρυθμός επιταχύνεται κατά 8 παλμούς το λεπτό και η απόδοση της καρδιάς μας μειώνεται.

Η χρήση οινοπνεύματος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο, ενώ η αφυδάτωση που είναι αποτέλεσμα εμετού ή διάρροιας μπορεί, επίσης, να αυξήσει κατακόρυφα τις πιθανότητες θερμοπληξίας, σε περιόδους μεγάλης ζέστης.

Για να είστε σίγουροι ότι δεν θα πάθετε θερμοπληξία, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι η πρόληψη. Εκτός από το ότι ιδανικά πρέπει να αποφεύγετε την απευθείας έκθεση στον ήλιο (ειδικά μεταξύ 10 π.μ. και 4.00 μ.μ.), κάθε φορά που θα νιώθετε ότι ζεσταίνεστε υπερβολικά θα πρέπει να δροσίζετε το σώμα σας πίνοντας κάτι κρύο και δροσιστικό.

Πρώτες βοήθειες ατόμου με θερμοπληξία

 Όταν υποψιάζεστε ότι κάποιο άτομο εμφανίζει συμπτώματα θερμοπληξίας πρέπει να:

•  Μεταφέρετε τον ασθενή , άμεσα, σε μέρος δροσερό, ευάερο και σκιερό ή αν είναι δυνατό σε αεριζόμενο χώρο.
• Τοποθετείτε τον ασθενή σε ύπτια θέση.
• Αφαιρείτε τα βαριά ρούχα, για να αερίζεται το σώμα του
• Αερίζετε τον ασθενή με ότι πρόχειρο μέσο διαθέτετε βεντάλιες, χαρτόνια κ.α)
• Βρέχετε το πρόσωπο του, το λαιμό, το στήθος και γενικά το σώμα του με κρύο ή παγωμένο νερό.
• Τοποθετείτε ψυχρά επιθέματα στο πρόσωπο και το κεφάλι του.
• Eιδοποιείτε το ΕΚΑΒ.
• Τοποθετείτε , παράλληλα, θήκες με πάγο στο λαιμό, τη βουβωνική χώρα και τις μασχάλες, επιταχύνοντας με αυτόν τον τρόπο την απώλεια θερμότητας από το σώμα του
• Ελέγχετε διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός του και συνεχίζετε τις προσπάθειες ψύξης μέχρι η θερμοκρασία του σώματός του να πέσει στους 38ºC.

Ρετάλη Αγγελική

Νοσηλεύτρια ΤΕ

Msc Εργαστηριακής και Κλινικής Νοσηλευτικής Καρδιολογίας  Ιατρικής σχολής Αθηνών

Πηγές: www.healthyliving.gr/2013/07/

www.hospkorinthos.gr/docs/heatstroke.pdf

www.iatronet.gr/iatriko-lexiko/thermoplixia.html