Τι Γνωρίζετε για το Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών;

Πολλοί άνθρωποι νιώθουν μια έντονη επιθυμία να κουνάνε συνεχώς τα πόδια τους, νιώθοντας παράλληλα μια παράξενη αίσθηση στα πόδια. Αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως κατά τις βραδινές ώρες, ειδικότερα όταν κάποιοι άνθρωποι είναι ξαπλωμένοι στο κρεβάτι. Όλες παραπάνω ενδείξεις, σε κάποιες περιπτώσεις, «ταυτίζονται» με το λεγόμενο σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι μία από τις πολλές διαταραχές που μπορεί να προκαλέσουν εξάντληση και υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, κάτι που μπορεί να επηρεάσει έντονα τη διάθεση, τη συγκέντρωση, την επαγγελματική και σχολική απόδοση και τις προσωπικές σχέσεις. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να δώσετε προσοχή αν παρατηρήσετε κάποια συμπτώματα.

Στο άρθρο που ακολουθεί, θα μάθετε τι ακριβώς είναι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, τα αίτια στα οποία οφείλεται το εν λόγω σύνδρομο, αλλά και τρόπους διάγνωσης και αντιμετώπισης για τον πάσχοντα.

Τι είναι το Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών;

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών (RLS) ή αλλιώς νόσος Willis-Ekbom, προκαλεί δυσάρεστες ή άβολες αισθήσεις στα πόδια και μια ακαταμάχητη επιθυμία να τα μετακινήσετε.

Στοιχεία δείχνουν ότι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών σχετίζεται με δυσλειτουργία σε ένα από τα τμήματα του εγκεφάλου που ελέγχουν την κίνηση (ονομάζονται βασικά γάγγλια), που χρησιμοποιούν την ντοπαμίνη.

Οι άνθρωποι που πάσχουν από το σύνδρομο αυτό αισθάνονται την έντονη επιθυμία να κινήσουν τα πόδια τους ακόμα και με το περπάτημα ή το τέντωμα ή το τρίψιμο, προκειμένου να μπορέσουν να χαλαρώσουν για λίγο τα κάτω άκρα τους.

Τα συμπτώματα αυτά τείνουν να γίνονται ακόμα πιο έντονα με την ακινησία, όπως σε περιστάσεις όταν είμαστε σε μια καθιστική εργασία, στο αμάξι ή σε κάποιο χώρο ψυχαγωγίας (π.χ. θέατρο).

Το θετικό με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται να αντιμετωπιστεί με μη φαρμακευτικές θεραπείες και, εάν είναι απαραίτητο, με φάρμακα.

Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών: Τα κύρια συμπτώματα

Τα άτομα με το σύνδρομο έχουν την ακαταμάχητη επιθυμία να κινηθούν, η οποία συνοδεύεται από δυσάρεστες αισθήσεις στα κάτω άκρα τους, οι οποίες είναι αντίθετες με τις φυσιολογικές αισθήσεις που βιώνουν άτομα χωρίς τη διαταραχή.

Οι αισθήσεις στα πόδια τους είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστούν, αλλά μπορεί να ερμηνευτούν ως:

• πόνος
• τράβηγμα
• φαγούρα

Αυτές οι αισθήσεις σπανιότερα επηρεάζουν τα χέρια και σπάνια το στήθος ή το κεφάλι. Αν και οι αισθήσεις μπορεί να εμφανιστούν μόνο στη μία πλευρά του σώματος, τις περισσότερες φορές επηρεάζουν και τις δύο πλευρές. Μπορούν επίσης να εναλλάσσονται μεταξύ των πλευρών. Οι αισθήσεις ποικίλλουν σε σοβαρότητα από άβολες έως ερεθιστικές έως επώδυνες.

Ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών είναι ότι τα συμπτώματα είναι χειρότερα τη νύχτα με μια ξεχωριστή περίοδο χωρίς συμπτώματα νωρίς το πρωί, επιτρέποντας πιο αναζωογονητικό ύπνο εκείνη την ώρα. Χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης είναι ότι πολλοί άνθρωποι δυσκολεύονται να κοιμηθούν καλά λόγω αυτής της αίσθησης.

Τα συμπτώματα του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών μπορεί να διαφέρουν από μέρα σε μέρα, σε σοβαρότητα και συχνότητα και από άτομο σε άτομο. Σε μέτρια σοβαρές περιπτώσεις, τα συμπτώματα εμφανίζονται μόνο μία ή δύο φορές την εβδομάδα, αλλά συχνά οδηγούν σε σημαντική καθυστέρηση στην έναρξη του ύπνου, με κάποια διαταραχή της ημερήσιας λειτουργίας. Στις σοβαρές μορφές του συνδρόμου, τα συμπτώματα εμφανίζονται περισσότερες από δύο φορές την εβδομάδα και έχουν ως αποτέλεσμα την διακοπή του ύπνου και την επιπλέον κόπωση του οργανισμού.

Στα πρώτα στάδια της διαταραχής, πολλοί ασθενείς φέρεται να παρουσιάζουν σημάδια – πρόσκαιρης – βελτίωσης, αλλά γενικά, τα συμπτώματα γίνονται εντονότερα με την πάροδο του χρόνου.

Τέλος, όσον αφορά τα υποκείμενα νοσήματα και καταστάσεις υγείας, έχει αποδειχθεί πως σε ορισμένες περιπτώσεις συντελούν στη ραγδαία αύξηση των συμπτωμάτων του συνδρόμου. Μερικές από τις καταστάσεις που σχετίζεται το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, είναι:

• νεφρική νόσο τελικού σταδίου και αιμοκάθαρση
• έλλειψη σιδήρου
• ορισμένα φάρμακα που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του RLS, όπως φάρμακα κατά της ναυτίας (π.χ. προχλωροπεραζίνη ή μετοκλοπραμίδη), αντιψυχωσικά φάρμακα (π.χ. αλοπεριδόλη ή παράγωγα φαινοθειαζίνης), αντικαταθλιπτικά που αυξάνουν τη σεροτονίνη (π.χ. φλουοξετίνη ή σερτραλίνη) και ορισμένα φάρμακα για το κρύο και την αλλεργία όπως παλαιότερα αντιισταμινικά (π.χ. διφαινυδραμίνη)
• χρήση αλκοόλ, νικοτίνης και καφεΐνης
• εγκυμοσύνη, ειδικά στο τελευταίο τρίμηνο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται εντός 4 εβδομάδων μετά τον τοκετό
• νευροπάθεια (νευρική βλάβη)

Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών: Διάγνωση

Με τα σημερινά δεδομένα, δεν υπάρχει ειδική εξέταση για το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, οπότε η διαδικασία γίνεται μέσω της αξιολόγησης των συμπτωμάτων από τον εκάστοτε ιατρό.

1. Γενικός έλεγχος ιστορικού: Ο γιατρός θα δώσει βαρύτητα στις περιγραφές των συμπτωμάτων του κάθε ατόμου ξεχωριστά, στα ερεθίσματα και στους ανακουφιστικούς παράγοντες, καθώς και στην παρουσία ή απουσία συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μια νευρολογική και φυσική εξέταση, καθώς και πληροφορίες από το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό του ατόμου και τη λίστα με τα τρέχοντα φάρμακα, είναι στοιχεία που βοηθούν στη διάγνωση.
2. Εργαστηριακές εξετάσεις: Επιπλέον, οι εργαστηριακές εξετάσεις βοηθούν έτσι ώστε να «αποκλειστούν» άλλα προβλήματα υγείας που συνδέονται με το σύνδρομο, όπως η νεφρική ανεπάρκεια και η σιδηροπενική αναιμία.
3. Εξετάσεις αίματος: Όσον αφορά τις εξετάσεις αίματος, μπορούν να εντοπίσουν ανεπάρκειες σιδήρου καθώς και άλλες ιατρικές διαταραχές που σχετίζονται με το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
4. Μελέτες ύπνου: Η πολυυπνογραφία (μια εξέταση που καταγράφει τα εγκεφαλικά κύματα, τον καρδιακό παλμό, την αναπνοή και τις κινήσεις των ποδιών του ατόμου κατά τη διάρκεια μιας ολόκληρης νύχτας) μπορεί να εντοπίσουν την παρουσία άλλων αιτιών διαταραχής του ύπνου (π.χ. άπνοια ύπνου), που μπορεί να διαχείριση επιπτώσεων της διαταραχής.

Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών: Διάγνωση για τα Παιδιά

Η διάγνωση του συνδρόμου ανήσυχων ποδιών στα παιδιά μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη, καθώς μπορεί να είναι δύσκολο για τα παιδιά να περιγράψουν τι αισθάνονται, πότε και πόσο συχνά εμφανίζονται τα συμπτώματα και τη διάρκεια των συμπτωμάτων. Απαιτείται μεγάλη προσοχή στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, για να μη γίνει λανθασμένη διάγνωση.

Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών: Αντιμετώπιση & Θεραπεία

Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να αντιμετωπιστεί, μεθοδικά και προς την κατεύθυνση της ανακούφισης των συμπτωμάτων. Τα συμπληρώματα σιδήρου ή τα φάρμακα είναι συνήθως χρήσιμα, παρόλα αυτά, δεν είναι δεδομένο ότι μπορούν να βοηθήσουν κάθε ασθενή, γιατί η κάθε περίπτωση θέλει ειδική μεταχείριση.

Επιπλέον, τα φάρμακα που λαμβάνονται τακτικά μπορεί να χάσουν την επίδρασή τους με την πάροδο του χρόνου ή ακόμη και να επιδεινώσουν την κατάσταση, καθιστώντας απαραίτητη την αλλαγή φαρμάκων.

1. Αλλαγή στον τρόπο ζωής: Ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής και δραστηριότητες μπορεί να προσφέρουν ενδεχομένως ανακούφιση σε άτομα με ήπια έως μέτρια συμπτώματα του συνδρόμου. Αυτά τα βήματα περιλαμβάνουν την αποφυγή ή τη μείωση της χρήσης αλκοόλ και καπνού, αλλαγή ή διατήρηση ενός τακτικού ρυθμού ύπνου, ένα πρόγραμμα μέτριας άσκησης και μασάζ στα πόδια, λήψη ζεστού μπάνιου ή χρήση θερμαντήρα ή παγοκύστης.
2. Σίδηρος: Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, η λήψη σιδήρου μέσω συμπληρωμάτων – και όχι μόνο – μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων.

Πέρα από αυτές τις λύσεις, υπάρχουν διάφορα φάρμακα, τα οποία βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων. Παρόλα αυτά, δε θα πρέπει να ξεχνάτε πως προτού λάβετε ένα φαρμακευτικό σκεύασμα, είναι απαραίτητο να συμβουλευτείτε τον προσωπικό σας ιατρό.

Πηγές

Restless Legs Syndrome Fact Sheet (ninds.nih.gov)