Από τι Προκαλείται & γιατί η Σχολική Άρνηση;

Με την έναρξη της σχολικής περιόδου, μια από τις πιο δύσκολες καταστάσεις που έρχονται αντιμέτωποι εκπαιδευτικοί και γονείς είναι η λεγόμενη «σχολική φοβία» ή «σχολική άρνηση».

Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ακούς τα παιδιά σου να φωνάζουν ή να κλαίνε με λυγμούς, αναφέροντας πως δε θέλουν να πάνε στο σχολείο.
Τι κάνετε, λοιπόν, όταν έχετε αγωνιστεί να ετοιμάσετε όλα τα απαραίτητα σχολικά είδη και ρούχα των παιδιών σας για το σχολείο, και διαπιστώσετε ότι δεν επιθυμεί να πάει στο σχολείο; Πώς μπορείτε να διαχειριστείτε την άρνηση για Σχολείο;

Σε ποια παιδιά εμφανίζεται η σχολική άρνηση;

Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πως η σχολική φοβία, κατά κύριο λόγο, εμφανίζεται σε παιδιά προσχολικής ή σχολικής ηλικίας και συνήθως εκδηλώνεται την περίοδο που συμβαίνουν σημαντικές μεταβάσεις στη ζωή του παιδιού, όπως η είσοδος στο νηπιαγωγείο, μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο κ.λπ.

Ως σχολική άρνηση ορίζουμε τον παράλογο φόβο του παιδιού για το σχολικό περιβάλλον, που συνοδεύεται από έντονη δυσαρέσκεια και άρνηση να πάει στο σχολείο και έχει ως συνέπεια τη μερική ή συνολική αδυναμία παρακολούθησης του σχολικού προγράμματος και την καταγραφή αρκετών απουσιών.

Σχολική άρνηση: ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή της;

Παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση της σχολικής άρνησης είναι:

• στρεσογόνα γεγονότα στη ζωή του παιδιού
• υπερπροστασία και ανασφάλεια γονέα
• σχέσεις προσκόλλησης με το παιδί
• άγχος για τις μαθησιακές επιδόσεις του παιδιού
• φόβος αποτυχίας
• ενοχλήσεις από άλλα παιδιά στο σχολείο
• αρνητικά βιώματα που σχετίζονται με το σχολικό πλαίσιο
• αρνητική στάση των ίδιων των γονέων απέναντι στο σχολείο

Ενδεικτικά, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2023 «Το Χαμόγελο του Παιδιού» παρείχε ψυχολογική υποστήριξη σε 1 παιδί κάθε 2 ημέρες για bullying.

Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η σχολική άρνηση σχετίζεται περισσότερο με το άγχος αποχωρισμού του παιδιού απέναντι στο πρόσωπο φροντίδας και λιγότερο συχνά σε οποιοδήποτε χαρακτηριστικό γνώρισμα του ίδιου του σχολείου.

Σχολική άρνηση: βασικά συμπτώματα

Τα κυριότερα συμπτώματα είναι:

• Σωματικές ενοχλήσεις (πονοκέφαλοι, κοιλιακοί πόνοι, ζαλάδες)
• Εμετοί
• Κλάματα
• Εκρήξεις θυμού
• Επιθετικότητα
• Άρνηση του παιδιού να ντυθεί

Ως προς την εκδήλωση των συμπτωμάτων, αυτά εμφανίζονται κυρίως κατά τις πρωινές ώρες όπου το παιδί προετοιμάζεται να πάει σχολείο, ενώ σπάνια θα κάνουν την εμφάνισή τους τα Σαββατοκύριακα, τις αργίες ή την περίοδο των διακοπών.

Παράλληλα, με την προσέλευση του παιδιού στο σχολείο, παρατηρούνται τα εξής:

• το παιδί δυσκολεύεται να αποχωριστεί το πρόσωπο φροντίδας
• εκφράζει συχνά την ανησυχία ότι μπορεί να πάθουν κάποιο κακό οι γονείς του και τους αποζητά
• εκφράζει το αίτημα να τους τηλεφωνήσει
• παραπονιέται για σωματικές ενοχλήσεις
• ζητά να επιστρέψει σπίτι

Προτάσεις για εκπαιδευτικούς

Για την αντιμετώπιση της σχολικής άρνησης σημαντική είναι και η συμβολή του σχολείου. Συγκεκριμένα, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει:

1. Να αναγνωρίζουν τα βασικά σημάδια της σχολικής άρνησης σε ένα παιδί.
2. Να διατηρούν μια καλή συνεργασία με τους γονείς και να ενημερώνουν για την ένταση και τη συχνότητα των συμπτωμάτων που παρουσιάζει το παιδί στη σχολική τάξη και γενικότερα στο σχολικό περιβάλλον. Παράλληλα, να είναι υποστηρικτικοί και να μην τους κατηγορούν.
3. Να δείχνουν κατανόηση στα συναισθήματα και τη δυσφορία του παιδιού, διαμορφώνοντας ένα θετικό και ασφαλές κλίμα στην τάξη.
4. Να ενισχύσουν τα θετικά χαρακτηριστικά και τις δεξιότητες του παιδιού (π.χ. μέσα από την ανάθεση κάποιου ρόλου, τον έπαινο, από τη δυνατότητα να αναλάβει κάποια πρωτοβουλία).
5. Εάν χρειαστεί να συν-διαμορφώσουν με τους γονείς ένα πλάνο έγκαιρης παρέμβασης, διότι αυξάνει την πιθανότητα επιτυχούς αντιμετώπισης της δυσκολίας.

Εάν τα συμπτώματα της σχολικής άρνησης εμμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα να ενθαρρύνουν τους γονείς να επικοινωνήσουν στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056 ή να συνεργαστούν με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.

«Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνηση μπορείτε να καλέσετε στην «Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά 1056» ή ηλεκτρονικά στη διεύθυνση sos1056@hamogelo.gr, ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας».

Συγγραφή – Επιμέλεια Άρθρου: Επιστημονική Ομάδα «Το Χαμόγελο του Παιδιού»

Δείτε επίσης

✍️ Σχολική προετοιμασία ή όχι καλύτερα;

✍️ Βοηθάμε τα παιδιά μας να προσαρμοστούν με τον νέο δάσκαλο ή τη νέα δασκάλα! 

✍️ Προσαρμογή στο σχολικό περιβάλλον για παιδιά με μαθησιακές, συναισθηματικές & συμπεριφορικές δυσκολίες