Ξηροφθαλμία: Αίτια, Συμπτώματα & Αντιμετώπιση

Ξηροφθαλμία έχουμε όταν δεν παράγονται αρκετά δάκρυα από τα μάτια μας ή όταν αυτά που παράγονται, δεν είναι ποιοτικά καλά. Τα μάτια μας χρειάζονται τα δάκρυα, ώστε να διατηρούνται υγιή και ξεκούραστα.

Κάθε φορά που ανοιγοκλείνουμε τα μάτια μας, ένα δακρυϊκό φιλμ απλώνεται στην οφθαλμική επιφάνεια έτσι ώστε αυτή να παραμένει λεία και καθαρή. Το συγκεκριμένο φιλμ αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για μία καλή όραση.

Ξηροφθαλμία: Αυτά είναι τα αίτιά της

Το δακρυϊκό φιλμ, που αναφέραμε παραπάνω πως λειτουργεί, απαρτίζεται από τα εξής τρία στρώματα:

1. Το λιπιδικό: είναι το έξω στρώμα κι αποτελείται από λιπίδια, που εκκρίνονται από ειδικούς αδένες των βλεφάρων. Το λιπιδικό εμποδίζει την εξάτμιση των δακρύων.
2. Το υδαρές: το μεσαίο στρώμα του δακρυϊκού φιλμ και το βασικότερο συστατικό των δακρύων. Εκκρίνεται από το δακρυϊκό αδένα κι είναι υπεύθυνο, για να ξεπλένει την οφθαλμική επιφάνεια και να την ενυδατώνει.
3. Το βλεννώδες: το έσω στρώμα του δακρυϊκού φιλμ. Χωρίς αυτή τη βλέννα τα δάκρυα δε θα «κολλούσαν» στο μάτι. Εκκρίνεται από τον επιπεφυκότα, τον διαφανή χιτώνα που καλύπτει το άσπρο μέρος του ματιού και το εσωτερικό των βλεφάρων.

Σε περίπτωση που ένα από τα παραπάνω στρώματα δεν είναι είτε ποιοτικά σωστό είτε/ και ποσοτικά επαρκές, επέρχεται η ξηροφθαλμία.

Συγκεκριμένα για τα αίτια της ξηροφθαλμίας

Όσο μεγαλώνουμε η ποσότητα δακρύων που μπορούμε να παράγουμε μειώνεται, ειδικά λόγω ορμονικών αλλαγών στο σώμα μας. Η ξηροφθαλμία απαντάται τόσο σε γυναίκες όσο και σε άνδρες. Ωστόσο, στις γυναίκες είναι πιο συχνό φαινόμενο, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση.

Άλλα αίτια ξηροφθαλμίας είναι:

• Εργασία σε Οθόνες/ Διάβασμα
• Συστηματικά νοσήματα όπως Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, Σύνδρομο Sjogren’s, παθήσεις του Θυρεοειδούς αδένα και Λύκος
• Βλεφαρίτιδα: Η ποιότητα των δακρύων επηρεάζεται, όταν υπάρχουν πρησμένα/ εξέρυθρα βλεφαρα που δεν εκκρίνουν τα απαραίτητα λιπίδια
• Παθήσεις βλεφάρων όπως Εντρόπιο (το βλέφαρο διπλώνει προς τα μέσα) κι Εκτρόπιο (το βλέφαρο διπλώνει προς τα έξω)
• Έκθεση σε περιβάλλον με καπνό, πολύ αέρα ή πολύ ξηρό κλίμα
• Χρήση φακών επαφής
• Ιστορικό οφθαλμικών επεμβάσεων
• Λήψη συγκεκριμένων φαρμάκων όπως Διουρητικά, Βήτα Αναστολείς, Αντιισταμινικά, Αντικαταθλιπτικά

Ο Οφθαλμίατρος θα διαγνώσει στο ιατρείο την ξηροφθαλμία, καθώς και το αίτιο της, πραγματοποιώντας συγκεκριμένες εξετάσεις.

Συμπτώματα: Πως θα καταλάβεις πως έχεις ξηροφθαλμία

Ορισμένα από τα κύρια συμπτώματα της ξηροφθαλμίας, αφορούν:

• Αίσθηση ξένου σώματος (π.χ. άμμος)
• Καύσος/ τσούξιμο
• Θόλωση όρασης (ειδικά σε οθόνες/ διάβασμα/ οδήγηση) που βελτιώνεται με το ανοιγοκλείσιμο των ματιών, έστω και παροδικά
• Κόκκινα ή κι ερεθισμένα μάτια (ειδικά μετά από έκθεση σε αέρα ή καπνό τσιγάρου)
• Δακρύρροια: Παρόλο που αυτό ακούγεται παράδοξο, σε περιπτώσεις ξηροφθαλμίας το μάτι εκκρίνει περισσότερα δάκρυα τα οποία όμως δεν είναι αποδοτικά και δε μένουν στην οφθαλμική επιφάνεια. Έτσι φαίνεται σαν το μάτι να δακρύζει.

Περνάει ποτέ η ξηροφθαλμία: Ποια είναι η αντιμετώπισή της

Η απάντηση είναι ότι συνήθως θέλει υπομονή κι επιμονή. Ανάλογα όμως με το αρχικό αίτιο, μπορούμε να παρέμβουμε καταλυτικά.

Πως την αντιμετωπίζουμε

1. Τεχνητά δάκρυα: Τα χρησιμοποιούμε όσο συχνά τα χρειαζόμαστε. Πλέον έχουμε μία τεράστια ποικιλία σκευασμάτων, ώστε να βρούμε εκείνο που ταιριάζει καλύτερα σε κάθε περίπτωση. Άλλα είναι πιο λεπτόρρευστα, άλλα πιο παχύρρευστα, κάποια έχουν υαλουρονικό οξύ για πιο βαθιά ενυδάτωση κι είναι πολύ σημαντικό ότι υπάρχουν δάκρυα χωρίς συντηρητικά, ώστε να μην υπάρχει περιορισμός στη χρήση τους.
2. Plugs σιλικόνης: Πρόκειται για πώματα, τα οποία τα τοποθετούμε στο στόμιο του δακρυϊκού σωληναρίου ώστε να φράξουμε την παροχέτευση των δακρύων. Αφαιρούνται μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά υπάρχει και μόνιμος τρόπος απόφραξης του δακρυϊκού σημείου σε περίπτωση που αυτό κριθεί απαραίτητο.
3. Χρήση συγκεκριμένων φαρμακευτικών κολλυρίων που είτε αυξάνουν την παραγωγή των δικών μας δακρύων, είτε ηρεμούν τοπικά την οφθαλμική επιφάνεια.
4. Αντιμετώπιση βλεφαρίτιδας με ειδικές αλοιφές, χλιαρές κομπρέσες, και καθαρισμό των βλεφάρων που γίνεται με τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου.

Ξηροφθαλμία: TIPS για πρόληψη

1. 20-20-20 rule όταν είμαστε μπροστά σε οθόνες: κάθε 20 λεπτά κάνουμε ένα διάλειμμα 20’’ κοιτάζοντας 20 πόδια (6 μέτρα) μακριά
2. Αποφεύγουμε τη χρήση σεσουάρ μαλλιών
3. Αποφεύγουμε τα πολύ θερμά δωμάτια
4. Σε πολύ ξηρό περιβάλλον βοηθάει η χρήση υγραντήρα
5. Σωστή διατροφή πλούσια σε Ω3 λιπαρά οξέα μέσω της διατροφής (ψάρια, ξηροί καρποί) ή μέσω συμπληρωμάτων διατροφής
6. Χρήση ενυδατικής αλοιφής πριν τον ύπνο

Τι κρατάμε για την ξηροφθαλμία

Η ξηροφθαλμία μπορεί να αποτελέσει μία πολύ ενοχλητική πάθηση, που ταλαιπωρεί κι απασχολεί πολλούς ανθρώπους. Με τη σωστή όμως διάγνωση του αιτίου που την προκαλεί, μπορούμε να ακολουθήσουμε μία στοχευμένη θεραπεία κι αντιμετώπιση για μεγάλη ανακούφιση ή και ίαση. Τέλος, η πρόληψη – όπως περιγράφηκε νωρίτερα – αποδεικνύεται πάντα ανεκτίμητη.