Υποθερμία: Συμπτώματα, Αιτίες & Αντιμετώπιση

Ο κρύος καιρός μπορεί να επηρεάσει το ανθρώπινο σώμα με διάφορους τρόπους. Μπορούν να υπάρξουν συμπτώματα όπως κρυοπαγήματα και έντονο τρέμουλο. Λόγω ενός κρυοπαγήματος και άλλων παραγόντων, το σώμα μπορεί να χάσει θερμότητα ταχύτερα απ’ όση μπορεί να παράγει.

Αυτές οι καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν τη λεγόμενη υποθερμία. Η υποθερμία προκαλεί μια σειρά από κλιμακούμενα συμπτώματα που αφορούν τη σωματική και νοητική λειτουργία, με τους περισσότερους ανθρώπους να μην αντιλαμβάνονται πως χρειάζονται ιατρική βοήθεια.

Μάθετε εδώ ότι χρειάζεται να γνωρίζετε για την υποθερμία, τα αίτια πρόκλησης της, τα συμπτώματα που έχει, καθώς και τρόπους αντιμετώπισης και πρόληψης.

Τι Είναι η Υποθερμία;

Η υποθερμία είναι μια κατάσταση που παρουσιάζεται όταν η θερμοκρασία του σώματος πέφτει κάτω από τους 35°C. Όταν το σώμα έχει υποθερμία, χάνει θερμότητα ταχύτερα απ’ όση μπορεί να παράγει, προκαλώντας επικίνδυνα χαμηλή θερμοκρασία σώματος. Η κανονική θερμοκρασία του σώματος είναι περίπου 36,6°C.

Είναι αρκετά συχνή σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι άστεγοι και τα άτομα που συμμετέχουν σε αθλήματα με κρύο καιρό. Και πολλές περιπτώσεις υποθερμίας δεν αναφέρονται, με αποτέλεσμα επιδείνωση των συμπτωμάτων.

Υπάρχουν τρία στάδια υποθερμίας, τα οποία έχουν διαφορετικά εύρη θερμοκρασιών πυρήνα σώματος:

• Ήπια: 32°C έως 35°C
• Μέτρια: 28°C έως 32°C
• Σοβαρή: λιγότερο από 28°C

Συμπτώματα της Υποθερμίας

Τα συμπτώματα της υποθερμίας ποικίλλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης. Τα στάδια της υποθερμίας περιλαμβάνουν την ήπια, τη μέτρια και τη σοβαρή υποθερμία.

Ήπια υποθερμία

• Τρέμουλο και τρίξιμο των δοντιών
• Αίσθημα εξάντλησης
• Αργές κινήσεις και αντιδράσεις
• Αίσθημα υπνηλίας
• Πιο έντονος από το φυσιολογικό καρδιακός ρυθμός
• Γρήγορη αναπνοή
• Χλωμό χρώμα δέρματος
• Σύγχυση
• Συχνοουρία

Μέτρια υποθερμία

• Επιβράδυνση της αναπνοής και του καρδιακού ρυθμού
• Ασθενής ομιλία
• Μείωση της νοητικής λειτουργίας
• Ψευδαισθήσεις
• Ήπιο ρίγος
• Κυανό χρώμα στο δέρμα
• Αυξημένη μυϊκή δυσκαμψία
• Διασταλμένες κόρες των ματιών
• Ανώμαλος καρδιακός ρυθμός
• Μειωμένη αρτηριακή πίεση
• Εξασθενημένα αντανακλαστικά
• Απώλεια των αισθήσεων

Σοβαρή υποθερμία

• Απώλεια του ρίγους
• Υπόταση
• Υγρά στους πνεύμονες
• Απουσία αντανακλαστικών
• Πλήρης μυϊκή δυσκαμψία
• Απώλεια εκούσιας κίνησης
• Χαμηλή παραγωγή ούρων

Εάν ο ασθενής παρουσιάσει σοβαρά συμπτώματα υποθερμίας, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για πρόκληση καρδιακής ανακοπής ή και θανάτου. 

Αιτίες και Παράγοντες Κινδύνου για Υποθερμία

Συνήθως, η έκθεση σε ακραία καιρικά φαινόμενα κρύου αποτελεί βασική αιτία εμφάνισης υποθερμίας. Ωστόσο, η υποθερμία, δε σχετίζεται μόνο με τις χαμηλές θερμοκρασίες, καθώς μπορεί να προκληθεί από διάφορα φάρμακα ή ασθένειες.

Περιβαλλοντικοί Παράγοντες

Η παρατεταμένη έκθεση στο κρύο είναι η βασική αιτία υποθερμίας. Για παράδειγμα, αν παραμείνετε σε κρύο νερό για μεγάλο χρονικό διάστημα, εάν φοράτε βρεγμένα ρούχα και βρίσκεστε στο κρύο ή αν ζείτε σε έναν κρύο χώρο (π.χ. σπίτι χωρίς θέρμανση), είναι πιθανό να παρατηρηθεί μείωση της θερμοκρασίας σώματος.

Όταν το σώμα εκτίθεται σε κρύο περιβάλλον για αρκετή ώρα, παρατηρείται τρέμουλο και ο βασικός μεταβολικός ρυθμός αυξάνεται. Αυτές είναι οι φυσικές αντιδράσεις του σώματος για την παραγωγή περισσότερης θερμότητας. Τα αιμοφόρα αγγεία στα χέρια και τα πόδια μπορεί επίσης να συστέλλονται, για να εμποδίσουν το αίμα να κρυώσει και να επιστρέψει στα όργανα.

Επιπλέον, αθλητές ή άτομα που επισκέπτονται χώρους με υψηλό υψόμετρο (π.χ. ορειβασία) ή κάνουν αθλήματα όπως σκι ή αγώνες δρόμου αντοχής σε δύσβατα σημεία, έχουν σοβαρό κίνδυνο να παρουσιάσουν συμπτώματα υποθερμίας αν δεν προσέξουν.

Ισοθερμική κουβέρτα με αλουμινένιο στρώμα, που αντανακλά περισσότερο από το 90% της θερμότητας του σώματος, ώστε να κρατηθεί ζεστό σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Απαραίτητο ιατροτεχνολογικό προϊόν για υπαίθριες δραστηριότητες, όπως πεζοπορία, κάμπινγκ και καταστάσεις έκτακτης ανάγκης ή επιβίωσης.

Υποκείμενες Ιατρικές Καταστάσεις

Ορισμένες ιατρικές καταστάσεις μπορούν να προκαλέσουν υποθερμία. Κάποιες από τις πιο κοινές είναι:

• Διαβήτης
• Παθήσεις του θυρεοειδούς, όπως ο υπερθυρεοειδισμός
• Συναισθηματική αναστάτωση
• Ασθένειες ψυχικής υγείας και νοητικές διαταραχές όπως άνοια, που υπάρχει η περίπτωση οι ασθενείς να μην έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν τις καιρικές συνθήκες και να απομακρυνθούν από το σπίτι τους με ήπιο ρουχισμό και να παγώσουν
• Υπογλυκαιμία
• Σήψη
• Νευρική ανορεξία
• Εγκεφαλικό επεισόδιο
• Νόσος του Πάρκινσον
• Περιφερική νευροπάθεια
• Τραυματισμός του νωτιαίου μυελού

Εκτός των παραπάνω καταστάσεων, ορισμένα φάρμακα έχουν ως παρενέργεια την ανταπόκριση στο κρύο και μπορούν να προκαλέσουν υποθερμία. Επίσης, η κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών μπορεί να επιφέρει συμπτώματα υποθερμίας. Το αλκοόλ διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, επιτρέποντας στη θερμότητα να εγκαταλείψει την επιφάνεια του δέρματος πιο γρήγορα.

Διάγνωση της Υποθερμίας

Οι γιατροί εξετάζουν τα σωματικά σημάδια (ρίγος, σύγχυση, αδύναμος σφυγμός κ.λπ.) και λαμβάνουν υπόψη το πού βρέθηκε το άτομο (π.χ. σε ορεινή περιοχή) ή πώς αρρώστησε. Συνήθως, μέσω ειδικού θερμομέτρου, μπορούν να ανιχνευτούν οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες του σώματος και να επιβεβαιωθεί η διάγνωση.

Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι πολύπλοκη η διάγνωση της υποθερμίας, καθώς τα συμπτώματα πολλές φορές μοιάζουν με αυτά άλλων ιατρικών καταστάσεων.

Αντιμετώπιση και Θεραπεία της Υποθερμίας

Η θεραπεία της υποθερμίας περιλαμβάνει την πρόληψη της περαιτέρω απώλειας θερμότητας και τη διαδικασία επαναφοράς της φυσιολογικής θερμοκρασίας στο σώμα.

Πρώτες Βοήθειες

Εάν βρίσκεστε με κάποιο άτομο που πάσχει από υποθερμία, καλέστε για βοήθεια και στη συνέχεια ακολουθήστε τα ακόλουθα βήματα:

• Μεταφέρετε το άτομο σε μια ζεστή τοποθεσία, χωρίς υγρασία. Σε περίπτωση σοβαρής υποθερμίας, θα πρέπει να μεταφερθεί το άτομο με τη μικρότερη δυνατή προσπάθεια. Αυτό συμβάλλει στην αποφυγή μετατόπισης της θερμότητας από τον πυρήνα του ατόμου προς τους μυς.
• Αφαιρέστε πιθανώς βρεγμένα ρούχα και αντικαταστήστε τα με στεγνά ρούχα.
• Σκεπάστε τον ασθενή με ένα μπουφάν, ένα κάλυμμα για το κεφάλι (π.χ. καπέλο) και μια κουβέρτα. Εάν δεν υπάρχουν ρούχα και κουβέρτες, θα πρέπει να ζεστάνετε το άτομο με τη θερμοκρασία του δικού σας σώματος.
• Εφαρμόστε ζεστές κομπρέσες στον λαιμό, το θωρακικό τοίχωμα και τη βουβωνική χώρα. Εάν το άτομο είναι σε εγρήγορση και μπορεί εύκολα να καταπιεί, δώστε ζεστά, ζαχαρούχα, μη αλκοολούχα υγρά για να βοηθήσετε τη θέρμανση του.
• Μείνετε μαζί με το άτομο μέχρι να καταφτάσει η ιατρική βοήθεια.

Ιατρική Θεραπεία

Στην περίπτωση που η υποθερμία είναι σοβαρή, μπορεί να χρειαστεί άμεση μετάβαση στο νοσοκομείο, έτσι ώστε να γίνουν οι παρακάτω ενέργειες:

• Εισαγωγή ενδοφλέβιου ορού για αναπλήρωση υγρών
• Παροχή οξυγόνου μέσω μάσκας ή αναπνευστικού σωλήνα
• Χρήση συσκευής θέρμανσης αίματος (ακραία περίπτωση υποθερμίας)

Πρόληψη της Υποθερμίας

Τα προληπτικά μέτρα είναι το κλειδί για την αποφυγή της υποθερμίας.

Κατάλληλη Ενδυμασία

Η κατάλληλη ενδυμασία σε περιπτώσεις ψύχους θα βοηθήσει στην αποτελεσματική αποφυγή πρόκλησης υποθερμίας. Παρακάτω, συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε ορισμένες χρήσιμες συμβουλές για το κομμάτι της ενδυμασίας, ως μέτρο πρόληψης της υποθερμίας:

• Να ντύνεστε με στεγνά, αδιάβροχα και φαρδιά υφάσματα όταν έχει κρύο
• Να καλύπτετε όλα τα του σώματός σας, συμπεριλαμβανομένων του κεφαλιού, του προσώπου, των χεριών, του λαιμού και των αστραγάλων
• Να φοράτε μονοκόμματα γάντια όταν βγαίνετε σε έντονο κρύο
• Σε ορισμένες περιπτώσεις ψύχους να φοράτε 2 ζευγάρια κάλτσες, αποφεύγοντας τις βαμβακερές

Προφυλάξεις σε Χαμηλές Θερμοκρασίες

Εκτός της κατάλληλης ενδυμασίας, μπορείτε να προσέξετε και τα παρακάτω σημεία:

• Προσοχή όταν ιδρώνετε σε χαμηλές θερμοκρασίες
• Αποφυγή κολύμβησης σε κρύο νερό, ειδικά αν το περιβάλλον είναι εξίσου κρύο (π.χ. σε ποτάμι τους χειμερινούς μήνες)
• Διατήρηση της θερμοκρασίας του σπιτιού άνω των 20°C
• Να κινείστε όταν αισθάνεστε κρύο, ώστε να αυξήσετε τη θερμοκρασία του σώματός σας
• Να τρώτε και να πίνετε ζεστά τρόφιμα και ποτά
• Αποφύγετε ουσίες που είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στην πρόκληση υποθερμίας, όπως το αλκοόλ ή ορισμένα φάρμακα
• Πίνετε άφθονα υγρά, διατηρείτε μια ισορροπημένη διατροφή και ξεκουραστείτε

Συχνές Ερωτήσεις για την Υποθερμία